Psikoseksüel
Gelişim Kuramı
Freud İnsanların
kişilik gelişiminde daha çok doğumu izleyen ilk 6 yaş içindeki yaş döneminin
üzerinde durarak bu dönemin bırakacağı izlerin bireyin daha sonraki yıllarındaki
kişilik yapısını belirlediğini savunur.
-Freud kişilik gelişimini birbirini izleyen 5 psikoseksüel gelişim döneminde incelemiştir. Bunlar sırası ile Oral - anal –fallik - gizil ve genital dönemlerdir.
-Freud'un psikoseksüel gelişim dönemlerinin ilk 3 ünde 0 - 6 yaşlar kişilik gelişiminin büyük bir kısmını tamamlamaktadır.
-Herhangi bir gelişim döneminde çocuğun temel gereksinimlerini gerektiği gibi duyulmamasının İnsan kişiliğinde bazı gelişim kusurlarına neden olabileceğini belirtmiştir.
-Freud çocuğun ihtiyaçlarını karşılamada aşırıya kaçma anında kişilik yapısını olumsuz bir biçimde etkilediğini belirtmiştir.
Psikoseksüel gelişim dönemleri
Oral Dönem 0 - 1 Yaş: Bu dönemde çocuğun kendisinin dışındaki dünyayı fark etmesi , kendini ortaya koyma biçimi ve gereksinimlerini karşılama yolu ağız ve ağız çevresidir.
-Çocuğun ağız yolu ile gerçekleştirdiği emme , çiğneme , ısırma faaliyetleri onun için en önemli mutluluk ve zevklerdir.
-Açlık susuzluk duyularıyla anne memesini sağladığı hoşlanma duygusu yine Az bölgesinde algılanan başlıca duygulardır.
-Bebeklik dönemindeki çocuğun bu gerilimlerini azaltan davranışların kısıtlanması veya tam tersi bunların aşırı bir şekilde karşılanması çocuğun oral dönemindeki temel ihtiyaçlarının gerektiği gibi doyurulmaması manasındadır.
-Freud'a göre bebek ile anne arasında güçlü bir bağ kurulursa , çocuk bağımsız bir kişilik geliştirebilir.
-Tam tersine anne ya da anne yerine geçen kişinin çocuğu memeden erken kesmesi veya aksine çok uzun bir zaman emzirilmeye devam etmesi çocuğun o döneme bağımlı olmasına sebep olur.
-Eğer biri bu dönemin sağlıklı atlatamaz sa yetişkinlik yıllarında sigara içme alkol kullanma aşırı sakız çiğnemek yemek yeme aşırı bağımlılık tırnak yeme ve edilgenlik özellikleri gösterebilir.
Anal dönem 1- 3 Yaş: Bu dönem idrar ve dışkı çıkarma ile ilgilidir.
-Çocuk bu dönemde kendini ve çevreyi kontrol etmeyi öğrenir.
-Anal dönemde tuvalet eğitimi sırasında ortaya çıkan çatışmalar sonucu çocuk bir yandan bağımlılık duyguları öte yandan ayrılma bireyselleşme ve bağımsızlaşma isteklerini içeren karşı duyguları birlikte yaşar.
-Çocuğa katı bir tuvalet eğitimi verilirse çocukta yetişkinlik yıllarında aşırı düzensizlik katı görüşlülük inatçılık dik kafalılık ve cimrilik gibi olumsuz kişilik özellikleri gelişir.
-Tutarlı bir tuvalet eğitimi verildiğinde ise özerklik bağımsızlık-girişimcilik-kararlılık ve işbirliği yapabilme özellikleri kazandırılır.
Fallik Dönem 3 - 6 Yaş: Çocuklar bu dönemde genital bölgelerinden zevk aldıklarını fark ettikleri dönemdir.
-Karşı cins ebeveyne açık olarak daha fazla Sevgi gösterisinde bulunurlar.
-Ana- baba ya da onların yerine geçen yetişkinler çocuklara sıcak ve sevgi dolu bir şekilde davranmalıdırlar.
-Çünkü çocuklar bu dönemde yetişkinlerin model alarak cinsiyet rollerini kazanmaya başlarlar.
-Çocuklar algılayabildikleri yetişkinlerin değer sistemlerini içselleştirirler.
-Bu dönemde oedipus ve Elektra karmaşası yaşanır. Oedipus karmaşası: erkek çocuğun bir şekilde annesine karşı bir cinsel yakınlık beslemesi bunu kabul edilemez bir durum olması nedeniyle de babası tarafından cezalandırılacağı kaygısını yaşamasıdır.
Elektra karmaşası : kız çocuğunun babaya karşı bir cinsel yakınlık beslemesidir.
-Gerek oidipus gerekse elektrik karmaşaların en başarılı bir biçimde çözümlenebilmesi için aynı cinsten ebeveyni ile özdeşim kurarak onun cinsel rolünü içselleştirmesi gerekir.
-Çocuk bu dönemde ahlaki standartları kazanmaya da başlar.
-Bu dönemde yaşanan karmaşalarının çözümlenebilmesi çocuğun cinsellik eylemlerine karşı katı ve baskıcı bir tutumla yaklaşılması , muhtemelen çocuğun cinsellik yönelimlerini bastırılmasıyla sonuçlanacak ve yetişkinlik yıllarında da yaşanabilecek yoğun suçluluk duygularına neden olacaktır.
-Bu dönemde saplanma belirtileri arasında , yetişkin olduğunu anne babadan kopmama , arkadaş seçememe , anne babadan ayrılmak gerekince aşırı suçluluk duyma , aşırı çekingenlik , kibirlilik ,pervasızlık , suçlanma eğilimi gibi özellikler sayılabilir.
Gizil Latent Dönem 6 - 12 Yaş: Bu dönemde çocuk cinsiyetle ilgili konuları konuşmaktan hoşlanmaz.
-Çocuk bu dönemde daha çok oyun oynar.
-Bu dönemde anne babası dışında öğretmenleri ve diğer yetişkinlerle de özdeşim kurmaya başlarlar.
-Sevgi gösterilerini arkadaşlarına yöneltirler.
-Oyunlarını daha çok kendi hemcinsleriyle oynarlar.
-Çocuğun bu dönemde başarılı girişimcileri onda özerklik duygularını geliştirecektir.
Genital Dönem 12 Yaş ve Üstü: Hızlı fiziksel gelişme ve bunu Erime ile içsel cinsel dürtüler artar.
-Ergen ebeveyn ile ilişkilerini düzenlemek çatışmalarını çözümlemek ihtiyacındadır.
-Ergenin cinsel ilgi odağı artık kendisi ve ailesi dışındaki bir diğer kişi olmuştur.
-Bu dönemde aileye ilişkili çözümlenmemiş olan eski karmaşaların tekrar ortaya çıkması olanaklıdır.
-Bu dönemde öğretmenleri Ergen'in ilgi ve ihtiyaçlarını gelişim özelliklerini tanıyıp ona Anlayışlı ve saygılı davranarak problemlerini çözmede yardımcı olabilirler inanç Bilgin atıcı 2004 Erden Akman 2004 Seymenoğlu 2004 Selçuk 2000 Yeşilyaprak 2002
Freud'un Kuramına Dair Bazı Kavramların Açıklanması
Engellenme: Elde etmek istediğimiz bir nesneye ulaşmak istediğimiz belirli bir amaca varmamız veya bir gereksinim izin giderilmesi önlendiği zaman ortaya çıkan olumsuz duyguya engellenme adı verilir engellenme de kızgınlık ve saldırganlık duyguları ağır basar engellenme durumunda bireyler değişik tepkilerde bulunurlar bazı kimseler saldırgan olurken kimileri ise içlerine kapanabilir bazıları kendilerini karamsarlığa bırakır bazılarıysa Ben ne yaparsam yapayım artık bu yolun gidişi değişmez anlayışıyla hiçbir şeye önem vermeyen kişiler haline gelirler engelleme durumu sonrası ise Bireyde hayal kırıklığı denen duyguyu ortaya çıkar.
Çatışma:
Birbirleriyle uyuşmayan iki veya daha fazla gücünün aynı anda ortaya çıkması ve bireyi etkilemesidir.
Örneğin Küçük bir çocuğun hem arkadaşlarıyla sokakta oynamak istemesi hem de televizyondaki çizgi filmi izlemek istemesi çatışmayı örneklendirir.
Farklı türlerden Üçtür çatışma mevcuttur. Bunlar:
1-) Yaklaşma- Yaklaşma: Çatışması aynı anda ortaya çıkan ve biri tarafından istenen iki durumu ifade eder. Birey her ikisine de aynı mesafededir ve arada bir çatışma yaşamaktadır.
Örneğin: Bir öğrencinin hem hukuk fakültesi okumayı hem de öğretmenlik okumayı çok istemesi.
2-) Kaçınma- Kaçınma: Çatışması aynı anda ortaya çıkan ve istenmeyen için durumu ifade eden çatışma türüdür.
Örneğin bir öğrencinin hem annesine yardım etmek istememesi hem de ders çalışmayı istememesi ancak ikisinden birini tercih etmek durumunda olması durumudur.
3-) Yaklaşma -Kaçınma Çatışması: Bu çatışma türünde istenen ve istenmeyen iki durumun aynı anda ortaya çıkmasıdır.
Örneğin Ecem'in matematik öğretmenini çok sevmesi ancak okula gitmek istememesi yaklaşma kaçınma çatışmasını örneklendirir.
-Freud kişilik gelişimini birbirini izleyen 5 psikoseksüel gelişim döneminde incelemiştir. Bunlar sırası ile Oral - anal –fallik - gizil ve genital dönemlerdir.
-Freud'un psikoseksüel gelişim dönemlerinin ilk 3 ünde 0 - 6 yaşlar kişilik gelişiminin büyük bir kısmını tamamlamaktadır.
-Herhangi bir gelişim döneminde çocuğun temel gereksinimlerini gerektiği gibi duyulmamasının İnsan kişiliğinde bazı gelişim kusurlarına neden olabileceğini belirtmiştir.
-Freud çocuğun ihtiyaçlarını karşılamada aşırıya kaçma anında kişilik yapısını olumsuz bir biçimde etkilediğini belirtmiştir.
Psikoseksüel gelişim dönemleri
Oral Dönem 0 - 1 Yaş: Bu dönemde çocuğun kendisinin dışındaki dünyayı fark etmesi , kendini ortaya koyma biçimi ve gereksinimlerini karşılama yolu ağız ve ağız çevresidir.
-Çocuğun ağız yolu ile gerçekleştirdiği emme , çiğneme , ısırma faaliyetleri onun için en önemli mutluluk ve zevklerdir.
-Açlık susuzluk duyularıyla anne memesini sağladığı hoşlanma duygusu yine Az bölgesinde algılanan başlıca duygulardır.
-Bebeklik dönemindeki çocuğun bu gerilimlerini azaltan davranışların kısıtlanması veya tam tersi bunların aşırı bir şekilde karşılanması çocuğun oral dönemindeki temel ihtiyaçlarının gerektiği gibi doyurulmaması manasındadır.
-Freud'a göre bebek ile anne arasında güçlü bir bağ kurulursa , çocuk bağımsız bir kişilik geliştirebilir.
-Tam tersine anne ya da anne yerine geçen kişinin çocuğu memeden erken kesmesi veya aksine çok uzun bir zaman emzirilmeye devam etmesi çocuğun o döneme bağımlı olmasına sebep olur.
-Eğer biri bu dönemin sağlıklı atlatamaz sa yetişkinlik yıllarında sigara içme alkol kullanma aşırı sakız çiğnemek yemek yeme aşırı bağımlılık tırnak yeme ve edilgenlik özellikleri gösterebilir.
Anal dönem 1- 3 Yaş: Bu dönem idrar ve dışkı çıkarma ile ilgilidir.
-Çocuk bu dönemde kendini ve çevreyi kontrol etmeyi öğrenir.
-Anal dönemde tuvalet eğitimi sırasında ortaya çıkan çatışmalar sonucu çocuk bir yandan bağımlılık duyguları öte yandan ayrılma bireyselleşme ve bağımsızlaşma isteklerini içeren karşı duyguları birlikte yaşar.
-Çocuğa katı bir tuvalet eğitimi verilirse çocukta yetişkinlik yıllarında aşırı düzensizlik katı görüşlülük inatçılık dik kafalılık ve cimrilik gibi olumsuz kişilik özellikleri gelişir.
-Tutarlı bir tuvalet eğitimi verildiğinde ise özerklik bağımsızlık-girişimcilik-kararlılık ve işbirliği yapabilme özellikleri kazandırılır.
Fallik Dönem 3 - 6 Yaş: Çocuklar bu dönemde genital bölgelerinden zevk aldıklarını fark ettikleri dönemdir.
-Karşı cins ebeveyne açık olarak daha fazla Sevgi gösterisinde bulunurlar.
-Ana- baba ya da onların yerine geçen yetişkinler çocuklara sıcak ve sevgi dolu bir şekilde davranmalıdırlar.
-Çünkü çocuklar bu dönemde yetişkinlerin model alarak cinsiyet rollerini kazanmaya başlarlar.
-Çocuklar algılayabildikleri yetişkinlerin değer sistemlerini içselleştirirler.
-Bu dönemde oedipus ve Elektra karmaşası yaşanır. Oedipus karmaşası: erkek çocuğun bir şekilde annesine karşı bir cinsel yakınlık beslemesi bunu kabul edilemez bir durum olması nedeniyle de babası tarafından cezalandırılacağı kaygısını yaşamasıdır.
Elektra karmaşası : kız çocuğunun babaya karşı bir cinsel yakınlık beslemesidir.
-Gerek oidipus gerekse elektrik karmaşaların en başarılı bir biçimde çözümlenebilmesi için aynı cinsten ebeveyni ile özdeşim kurarak onun cinsel rolünü içselleştirmesi gerekir.
-Çocuk bu dönemde ahlaki standartları kazanmaya da başlar.
-Bu dönemde yaşanan karmaşalarının çözümlenebilmesi çocuğun cinsellik eylemlerine karşı katı ve baskıcı bir tutumla yaklaşılması , muhtemelen çocuğun cinsellik yönelimlerini bastırılmasıyla sonuçlanacak ve yetişkinlik yıllarında da yaşanabilecek yoğun suçluluk duygularına neden olacaktır.
-Bu dönemde saplanma belirtileri arasında , yetişkin olduğunu anne babadan kopmama , arkadaş seçememe , anne babadan ayrılmak gerekince aşırı suçluluk duyma , aşırı çekingenlik , kibirlilik ,pervasızlık , suçlanma eğilimi gibi özellikler sayılabilir.
Gizil Latent Dönem 6 - 12 Yaş: Bu dönemde çocuk cinsiyetle ilgili konuları konuşmaktan hoşlanmaz.
-Çocuk bu dönemde daha çok oyun oynar.
-Bu dönemde anne babası dışında öğretmenleri ve diğer yetişkinlerle de özdeşim kurmaya başlarlar.
-Sevgi gösterilerini arkadaşlarına yöneltirler.
-Oyunlarını daha çok kendi hemcinsleriyle oynarlar.
-Çocuğun bu dönemde başarılı girişimcileri onda özerklik duygularını geliştirecektir.
Genital Dönem 12 Yaş ve Üstü: Hızlı fiziksel gelişme ve bunu Erime ile içsel cinsel dürtüler artar.
-Ergen ebeveyn ile ilişkilerini düzenlemek çatışmalarını çözümlemek ihtiyacındadır.
-Ergenin cinsel ilgi odağı artık kendisi ve ailesi dışındaki bir diğer kişi olmuştur.
-Bu dönemde aileye ilişkili çözümlenmemiş olan eski karmaşaların tekrar ortaya çıkması olanaklıdır.
-Bu dönemde öğretmenleri Ergen'in ilgi ve ihtiyaçlarını gelişim özelliklerini tanıyıp ona Anlayışlı ve saygılı davranarak problemlerini çözmede yardımcı olabilirler inanç Bilgin atıcı 2004 Erden Akman 2004 Seymenoğlu 2004 Selçuk 2000 Yeşilyaprak 2002
Freud'un Kuramına Dair Bazı Kavramların Açıklanması
Engellenme: Elde etmek istediğimiz bir nesneye ulaşmak istediğimiz belirli bir amaca varmamız veya bir gereksinim izin giderilmesi önlendiği zaman ortaya çıkan olumsuz duyguya engellenme adı verilir engellenme de kızgınlık ve saldırganlık duyguları ağır basar engellenme durumunda bireyler değişik tepkilerde bulunurlar bazı kimseler saldırgan olurken kimileri ise içlerine kapanabilir bazıları kendilerini karamsarlığa bırakır bazılarıysa Ben ne yaparsam yapayım artık bu yolun gidişi değişmez anlayışıyla hiçbir şeye önem vermeyen kişiler haline gelirler engelleme durumu sonrası ise Bireyde hayal kırıklığı denen duyguyu ortaya çıkar.
Çatışma:
Birbirleriyle uyuşmayan iki veya daha fazla gücünün aynı anda ortaya çıkması ve bireyi etkilemesidir.
Örneğin Küçük bir çocuğun hem arkadaşlarıyla sokakta oynamak istemesi hem de televizyondaki çizgi filmi izlemek istemesi çatışmayı örneklendirir.
Farklı türlerden Üçtür çatışma mevcuttur. Bunlar:
1-) Yaklaşma- Yaklaşma: Çatışması aynı anda ortaya çıkan ve biri tarafından istenen iki durumu ifade eder. Birey her ikisine de aynı mesafededir ve arada bir çatışma yaşamaktadır.
Örneğin: Bir öğrencinin hem hukuk fakültesi okumayı hem de öğretmenlik okumayı çok istemesi.
2-) Kaçınma- Kaçınma: Çatışması aynı anda ortaya çıkan ve istenmeyen için durumu ifade eden çatışma türüdür.
Örneğin bir öğrencinin hem annesine yardım etmek istememesi hem de ders çalışmayı istememesi ancak ikisinden birini tercih etmek durumunda olması durumudur.
3-) Yaklaşma -Kaçınma Çatışması: Bu çatışma türünde istenen ve istenmeyen iki durumun aynı anda ortaya çıkmasıdır.
Örneğin Ecem'in matematik öğretmenini çok sevmesi ancak okula gitmek istememesi yaklaşma kaçınma çatışmasını örneklendirir.
Teşekkürler Ziya bey
YanıtlaSil