Gelişmeyi Etkileyen Faktörler Nelerdir ?

 GELİŞMEYE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Gelişmeyi etkileyen kalıtım ve çevre olarak iki temel faktör vardır. Kimi kaynaklarda bir çevre değişkeni olan zamanda üçüncü bir faktör olarak bu ülkeye eklenmektedir.
Bu üç etkenin bir araya gelmesi insan gelişimi üzerindeki etkileri aşağıdaki ayrı ayrı açıklanmıştır.
1.Kalıtım:
Yaşamsal ve ruhsal kimi özelliklerin döllenme sırasında kadın ve erkeğin kromozomların yolu ile bir kuşaktan ötekine geçmesi olarak tanımlanan kalıtım insanın gelişimine etki eden üç önemli unsurlardan biridir.
İnsan gelişiminde kalıtımsal faktörlerin mi yoksa çevresel faktörlerin mi daha etkili olduğu çok uzun süredir tartışılan bir konu olmakla birlikte bugünkü kanı gelişmenin her iki unsurun ortak gelişme yoluyla gerçekleştirilir.
Araştırmaların kalıtımın etkili olduğu bulgusuna ulaşırken diğer bazı araştırmaların ise çevresel etkilerin daha önemli olduğuna ilişkin bulgular elde edilmiştir.
2.Çevre:
Bir canlının ilişki kurduğu varlıkların timi olarak tanımlanan çevre insanın gelişim seyrini etkileyen bir diğer unsurdur. Bir insanın birbirinden farklı iki tür çevresi vardır.
Bunlardan ilki yaşadığı coğrafya yani fiziki çevresi diğeri o çevreyi paylaştığı diğer insanlar yani sosyal çevresidir.
Çevresel faktörler doğum öncesinden başlayarak tüm yaşam boyu bireyin gelişimini etkiler.
bu faktörler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir.
Doğum öncesi çevresel etmenler:

Annenin geçirdiği hastalıklar ve kazalar

Annenin beslenme biçimi

Annenin yaşadığı tramvalar ve duygusal durumu

Annenin kullandığı ilaçlar

Annenin sigara alkol ve uyuşturucu kullanması

Annenin röntgen ışınlarına maruz kalması gibi unsurlar

Doğum sırasındaki çevresel etkenler:

 Bebeğin oksijensiz kalması

Bebeğin başının çok fazla basınçla karşılaşması

Forseps, vakum gibi araçların uygun biçimde kullanılmaması gibi nedenler.

Doğum sonrasındaki çevresel etkenler:

 Beslenme ,yorgunluk ,hastalık, kazalar ve savaşlar ,ailenin sosyal ekonomik ve kültürel düzeyi ,eğitim ,arkadaş grupları ,kitle iletişim araçları gibi unsurlar.

3.Zaman:
Meydana gelen olayları sıralama yarayan baz ve sonu olmayan soyut bir kavram olarak tanımlanmaya çalışılan zaman da kalıtım ve çevre ile etkileşime girerek gelişimi etkileyen diğer bir faktördür.
Kimi psikologlara göre gelişimde bazı önemli olayların belirli zaman aralıklarında önemli bir etkiye sahip olduklarını, ancak bu zaman aralıklarında daha önceki veya daha sonraki zamanlarda aynı etkiye sahip olmadıklarını ya da çok az bir etkiye sahip olabildiklerini ileri sürerler.
Örneğin gebeliğin ilk 3 ayı gelişim açısından büyük önem taşımaktadır. Bu dönemde annenin ilaç almasının ya da radyasyondan etkilenmesinin bebeğin gelişimini olumsuz etkileme olasılığı gebeliğin öteki dönemlerine göre daha yüksektir.
Yine bazı psikologlara göre insanın gelişiminde ilk beş yılın önemi diğer yıllara göre çok daha fazladır. Bu yıllardaki yaşantıları niteliği çocuğun ileride nasıl bir yetişkin olacağını büyük ölçüde belirler.
İşte bu durumlar zamanın gelişimi etkisini gösteren önemli unsurlardır.
Bunların dışında gelişimin üzerinde sosyal çevrenin de etkisi çok büyüktür.
Bireyin yaşadığı toplumda o zaman diliminde meydana gelen olay ve olgulardan etkilenmesi olasıdır.
Örneğin; Türkiye'de yaşanan büyük Marmara depreminden sonra çocukların kendilerine evler yaparak ve bu evleri daha sonra sallanmak yoluyla depremler meydana getirip, evleri yakıp bebeklerini de yaralılar olarak taşıdığı, oyunlar oynadıkları görülmektedir.
Bu durumun gelişimi üzerindeki toplumsal olayların ve toplumların belli zaman dilimlerinde yaşadıkları önemli olayların nasıl etkili olduğunu gösteren çarpıcı bir örnektir.
Bu etkiyi belli bir zamanlar sınırlı olduğu için buna tarihsel zaman etkisi deneyebilir.