Savunma Mekanizmaları ve Özellikleri Nelerdir ?

Savunma Mekanizmaları ve Özellikleri

Bireyin kullandığı , Savunma mekanizması farkında olmadan ve bilinçsiz olarak üzerindeki kaygıdan kurtulma çabasına verilen addır. Bazı durumlar kişide kaygıya yol açıyorsa bu tür ortamlarda kişi bilmeden savunma mekanizmalarına başvurur.  Savunma mekanizmalarının birçok türleri mevcuttur.

Savunma mekanizmalarının özellikleri
-Savunma mekanizmasını kullanan biri davranışının gerçek işlevinin farkında değildir.
Savunma mekanizmalarına bu anlamda bilinçsiz davranışlar olarak bakılabilir.

-Savunma mekanizmalarının etkisi altında gerçeği olduğundan biraz daha farklı algılarız. Bir dereceye kadar kendi kendimize aldatmaca için işin içine girer ve böylece algılamadaki bu değişiklik bizdeki kaygı düzeyini azalmasına neden olur.

-Savunma mekanizmaları kaygımızı azaltmada gerçekten etkilidir ve yaşamımızda ortaya çıkan zor durumları kendimizi yıpratmadan anlatmamıza yardımcı olan durumlardır.

-Savunma mekanizmaları normal olan herkes tarafından kullanılır ve normal bir davranış biçimi olarak kabul edilen bir durumdur.

-Savunma mekanizmaları her sağlıklı insanın zaman zaman başvurduğu bir davranış türüdür.
Birey çevreye uyum yapmak için sürekli olarak savunma mekanizmalarını kullandığı takdirde sorun o zaman ortaya çıkabilir.
-Savunma mekanizmaları arada bir kullanıldığında faydalıdır mekanizmalar kaygı derecemizi azaltarak çevre ile geçici olarak daha etkin etkileşimde bulunmamızı sağladığı için sağlıklı bir durumdur ancak savunma mekanizmalarının sürekli olarak kullandığımız zaman tam tersini bir etki yapar ve çevreye olan oyunumuzu bozar sağlıksız sonuçlara götürür.

Savunma Mekanizmaları Nelerdir ?

Mantığa Bürünme (neden bulunan ya da akla uydurma)
Bu savunma mekanizması bireyin yapmış olduğu belirli bir davranışı hafifletici mazeretler bulma biçiminde kendini göstermektedir.Kişi mazeretler bularak kendi davranışını olduğundan daha az yanlış yada daha tuhaf gösterme eğilimindedir .
Örneğin bir futbol maçında boş kaleye gol atamayan bir futbolcunun Bunu herkesin yaptığını herkesin boş kaleye golü atamaya bileceğini söyleyerek kendi yaptığı davranışın daha az hasarlı atlatılmasına yardımcı olan bir davranış sergiler.

2.Karşıt tepki geliştirme : Kişinin basitleştirilmiş inanç ya da duygularının tam tersi olan abartılı düşünce ve duygularını ifade edilmesidir.
Örneğin çok sevdiğiniz bir ablanız var ve kocası kazada ölmüş Türk 2 çocuğunu alarak sizinle birlikte sizin eve gelmektedir ve sürekli size kalır ancak zamanla ablanızın sizin yaşamınızı karışmaya başladığının ve çocukların sürekli gürültü yaparak sizin çalışmanızı olumsuz yönde etkilediğini yaşamınızın akışını değiştirdiğini fark ediyorsunuz. Ve bir süre sonra İçinizde ablanızın çocuklarına karşı bir öfkenin ortaya çıkmaya başladığını fark ediyorsunuz .
Ancak bu öfkenin farkına varınca süt suçluluk hissediyorsunuz Çünkü kocasının ölümünden sonra ablanıza ve çocuklarına yardımcı olacak tek kişi Sizsiniz.
gerçekten hissettiğiniz kızgınlığı göstermek Uygun olmadığı için kızgınlık duygusunun yerine onları şefkat ve sevgi duygusu göstermeyen çalışıyorsunuz bu davranışınız karşıt Tepki göstermeye çok iyi bir örnektir Şefkat gösterisi yaparak kızgınlık duygusunun ortaya çıkacağı kaygıdan Kurtulmuş oluyorsunuz.

3.Bastırma: Düşünceler bizde derin kaygı doğurabilecek potansiyele sahiptir. Örneğin her an bir nükleer savaşın ortaya çıkma olasılığı bu tür bir düşüncedir.
Amerika'nın Kaliforniya eyaleti sürekli depremlerin olduğu bir bölgedir bu bölgede ot ortalama her 30 yılda bir son derece şiddetli depremler olduğu saptanmıştır. Böyle bir depremde binlerce insan yaşamını kaybeder.
Televizyon radyo gazete keyfi hükümet Yayınları sürekli olarak vatandaşları depreme hazır olmaları için uyardıkları haldeyim büyük bir kitle sanki böyle bir olasılık hiç yokmuş gibi hareket eder.
Biz de derin kaygı uyandırabilecek böyle düşünceleri bilinçaltına iterik bastırırız.
Böylece olumsuz düşüncenin etkisi altında ortaya çıkabilecek kaygıyı önlemiş oluruz.

4.Yer değiştirme ( yön değiştirme ) Kişide kaygı uyandıran sorun gücümüzün yetmediği bir kimse yada denetimimiz altında olmayan bir olay kısa kaygınızı veya kızgınlığımızı gücümüzün yettiği bir kimseye veya nesneye yöneltiriz.
Örneğin bir öğretmen evinde iş yerinde eşiyle kavga etmiş ise bu Öfkesini ve kızgınlığını okula giderek öğrencileri üzerine boşaltabilir öğrenciden öğretmene karşı gelemeyeceğim için eve giderek Evdeki küçük kardeşine kızgınlıkla şiddet uygulayabilir.

5.Yansıtma:  Yansıtma kendini iki biçimde gösterebilen bir savunma mekanizmasıdır.Birinci türde biri kendi eksiklikleri ve beceriksizliklerinden doğan aksaklıkları kişileri nesneleri ve olaylara yükler.
Örneğin gol atamayan futbolcu başarısızlığının nedeni olarak takım arkadaşlarının iyi pas veremem ellerinde gösterebilir.
İkinci bir yansıtma kredisi istenmeyen kabul edilemeyecek tarzda olan tutum davranış ya da arzuların başkalarına yakıştırma eğiliminde kaynaklanan bir savunma mekanizması şeklidir.
Örneğin sürekli mahallede dolaşarak dedikodu yapan bir kadının mahalledeki Bütün kadınların dedikoducu olduğunu söyleyerek üstündeki olumsuz etiketi başkalarına yapıştırma çabasındadır.

6.Özdeşleşme (özdeşim kurma) : Birey kendinde bulunan özellikleri özenilmiş bulmadığı zaman kendisi olmaktan çıkıp istediği özelliklere sahip başka biriymiş gibi kendini algılamaya ve o şekilde davranmaya başlar.
Kendisini bir başkasının yerine koyma ve davranma eğiliminde özdeşleşme adı verilmektedir.
Örneğin okulda başarılı olamayan bir annenin başarılı olan Doktor kızının başarılarıyla övünmesi ve kimin kızıdır diyerek özdeşim kurması Buna örnek verilebilir.

7.Hayal Dünyasına Kaçma: içinde bulunulan durum kaygı uyandıran bir durum ise hayal dünyasında kaçıp orada daha hoş bir durum için de kendimizi düşünerek İçinde bulunduğumuz durumun ortaya çıkaracağı kaygıdan kurtulmuş oluruz.
Örneğin fakir bir gencin kendini çok zengin olarak hayal etmesi arabalar evler ve tatil hayalleri kurarak geçici olarak kendini bu baskı altında kurtarması buna örnektir.

8.Telafi (Ödünleme) İnsan temel de başarılı olmak üstün olmak ister. Biri eğer bu amacına ulaşamamıştır ise aşağılık duygusuna kapılır kişi bu durumdan kurtulmak için de iktidar ve üstünlük elde etme mücadelesini girer.İnsanın kendi eksikliğini gidermek amacıyla ödünleme savunma mekanizmasını kullanmaktadır.
Kendimizi zayıf gördüğümüz bir alandaki eksikliğimizi kuvvetli olduğumuz başka bir alandaki başarımızla etme çabasına telafi ya da ürünlerin mi denir.
Örneğin Bedensel olarak çok çirkin olan bir genç okulda oldukça başarılı olarak bedensel zayıflığının bilişsel yönüyle kapatarak bu eksikliğini giderme çabasına girer.

9.Yüceltme: Ödün verme mekanizmasını farklı bir görünümü olarak da düşünülebilir toplumsal yönden kabul edilmeyen saldırgan veya cinsel eğilimler yüceltme mekanizması aracılığıyla biçim değiştirerek toplumun kabul edilebileceği kılıflara sokularak ifade edilir . Örneğin sürekli dövüşmek ve başkalarının
canını yakmak isteyen kişi bu davranışını kolayca sergileyebileceği alanlarda icra ederek bu ihtiyacını giderir Örneğin bekçi ya da polis olduğu zaman görevinin bir parçası olarak insanları sürekli dövebilir yada canını yakabilir.

10. İnkar (yadsıma): Biri daha önce yapmış olduğu bir davranışı kabul etmeyip inkar ederek de bir savunma mekanizması gösterebilir. Hoş olmayan davranışta bulunan kimse" Ben asla hoş olmayan davranışlar göstermem diyerek daha önce gösterdiği davranışları inkar yoluna gider. Birey böylece kötü davranışından doğacak kaygıyılarla bu şekilde başa çıkma çabasına girer Cüceloğlu 1994

sonraki yazılarda görüşmek üzere...