Amasya Görüşmeleri ve Alınan Kararlar ve Katılanlar (20 22 Ekim 1919) Kpss Hazırlık İnkılap Notları

Amasya Görüşmeleri 20 22 Ekim 1919 
1-Damat Ferit Paşa hükümetinin istifa etmesinden sonra İstanbul'da kurulan Ali Rıza Paşa hükümeti ile Temsil Heyeti arasında Amasya'da yapılan görüşmeleri Amasya Görüşmeleri ya da Amasya protokolleri denir.

2-20 22 Ekim tarihleri arasında yapılan görüşmeleri temsilciler kurulu adına Mustafa Kemal Paşa İstanbul hükümeti adına Bahriye naziri Salih Paşa katılmıştır.

Bu görüşmede tarafların amaçları şu şekildedir.
İstanbul heyetinin amacı:  Erzurum ve Sivas Kongresi'nde alınan kararların İstanbul hükümetine kabul ettirilmesi ve temsil Kurulu'nun yasal bir kuruluş olarak kabul İstanbul hükümeti tarafından tanınmasını sağlamak.

İstanbul Hükümeti'nin amacı: ülke içinde Birliği sağlayarak kaybedilen otoriteyi yeniden kazanmak.

Bu görüşmede temsil heyetinin istekleri şunlardır:

• Türk vilayetleri düşmana terk edilmeyecek 
• Türk vatanının bütünlüğü ve bağımsızlığı korunacaktır.
• Anadolu ve Rumeli müdafaa-i Hukuk Cemiyeti hukuki bir kuruluş olarak İstanbul hükümeti tarafından tanınacaktır.
• Müslüman olmayan topluluklara Türklerin egemenlik haklarını toplumsal dengesini bozacak ayrıcalıklar tanınmayacaktır.
• İtilaf devletleri ile yapılacak Barış görüşmelerinde temsil heyetinin uygun göreceği temsilcilerin katılması sağlanacaktır.
• Seçimler yapılarak Mebusan Meclisi toplanacaktır.
• Mebusan Meclisi'nin İstanbul'da toplanmasını güvenlik açısından uygun olmadığı kabul edilecektir.
• Azınlıklara siyasi Egemenlik ve sosyal dengeyi bozacak biçimde ayrıcalıklar verilmeyecektir.

İstanbul Hükümeti'nin istekleri:

• Temsil Heyeti İstanbul hükümetinin yaptığı atamalara ya da görevden almalara karışmayacaktır.
• Asayiş ve güvenliği bozucu durumlardan kaçınılacaktır.
• Hükümet lehine ya da aleyhine yazı yazılmayacaktır.
• Milletvekili seçimleri serbestçe yapılmalı sonucu halkının vereceği oylar belirlemelidir.
• İttihatçılar ve Ermeni tehcirini adı karışmış olanlar seçimlerde aday gösterilmeyecektir.

Bilgilendirelim: Amasya'da anlaşmaya varılamayan tek konu yapılacak seçimlerden sonra Mebusan Meclisi'nin nerede toplanacak konusu ile Mustafakemalpaşa İstanbul'da toplanacak mecliste ulusal iradenin hür olarak ortaya konulamayacağı ve ulusal kararların alınamayacağı inancındaydı.
ancak Salih Paşa bu kararı Amasya'ya aykırı olduğu gerekçesiyle kabul etmemiştir Mustafa Kemal Paşa'nın haklılığı İstanbul'un itilaf devletleri tarafından resmen işgal edilmesiyle ortaya çıkmıştır 16 Mart 1920

3- Amasya görüşmelerinde hükümetin temsil heyetinden istekleri Sivas Kongresi kararları kimlerin milletvekili seçilemeyeceği temsil heyetinin hükümetten istekleri Barış Konferansı'na gönderilecek delegeler başlığı altında 5 protokolu düzenlenmiş son iki protokol gizli olduğu için imzalanmamıştır.

4- İstanbul hükümeti Amasya görüşmelerinde alınan kararlardan sadece Mebusan Meclisi'nin açılması yönündeki kararları kabul etmiş diğer kararları ise Temsil Heyeti yetki paylaşımı anlamına geldiği için reddederek otoritesini korumaya çalışmıştır.

Hatırlayalım: Amasya Görüşmeleri ile temsil heyeti İstanbul hükümeti tarafından resmen tanınmıştır.

Amasya görüşmelerinde Osmanlı Mebusan Meclisi'nin açılması ne kadar geçen süreç;

1-) Amasya Görüşmeleri iyi değerlendirmek ve Mebusan Meclisi'nin toplantı yeri gibi konular görüşmek amacıyla Sivas'ta Temsil Heyeti ve üst düzey komutanlar arasında 16 Kasım 1919 da komutanlar toplantısı olarak bilinen toplantı yapıldı.

2-) Mustafa Kemal başkanlığındaki Temsil Heyeti meclis çalışmalarını yakından takip etmek amacıyla 27 Aralık 1919 da Ankara'ya geldi.

3-) Ankara'nın İstanbul'a ve batı cephesini yakınlığı Ulaşım ve haberleşme olanakları bakımından elverişli olması Milli Mücadele'ye destek vermesi güvenli bir bölge olması gibi nedenlerle Mustafa Kemal Ankara'yı temsil heyetinin merkezi haline getirdi.

4-) Mebusan Meclisi için yapılan seçimlerden müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adayları büyük bir zaferle çıktı.

5-) Mustafa Kemal Erzurum'dan milletvekili seçildi.