Eğitim Kültür ve Sosyal Alanında Yapılan İnkılap Hareketleri İnkılap Kpss Ders Notları

Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılap Hareketleri

Tevhidi Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi 1924 

Önemi: Yeni eğitim öğretim birliği sağlandı
Bütün Eğitim Kurumları Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlandı 
Yabancı okulların ders programlarına Türkçe kültür dersleri kondu ve bu derslerinin Türk öğretmenler tarafından okutulması sağlandı 
Eğitimi laikleşmesi alanında önemli bir adım atıldı 

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: laiklik milliyetçilik halkçılık


Medreselerin kapatılması 1924 

Önemi: Toplumdaki kültür çatışmalarının önüne geçildi.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi:  laiklik

Maarif Teşkilatı Hakkında Kanunun çıkarılması 1926 

Önemi:  Bu kanun tevhidi Tedrisat Kanununun tamamlayıcısı niteliğindedir 
Devletin izni olmadan okul açılamayacağı belirtildi
İlk ve orta öğretim esasları belirlendi

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: laiklik halkçılık milliyetçilik

Yeni Türk harflerinin kabulu 1928 

Önemi:  Batı dünyası ile yaklaşma yoluna önemli bir adım atıldı 
Okuma yazma oranı sürekli artarken basılan kitap sayısında da büyük bir artış meydana geldi 

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: milliyetçilik, halkçılık, inkılapçılık

Millet mekteplerinin açılması 1929 

Önemi: Türk tarihinde ilk defa bir okuma yazma seferberliği başlatıldı. 

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: halkçılık ,milliyetçilik


Türk Tarih Kurumu'nun kurulması 1931 

Önemi: Milli tarih anlayışı yolunda önemli bir adım atıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi:  Milliyetçilik


Türk Dil Kurumu'nun kurulması 1932 

Önemi: Selçuklu ve Osmanlı'da ihmale uğrayan Türk dilinin Öz güzelliğini ve zenginliğini ortaya çıkarmak ve Türk dilini yabancı dillerin boyunduruğundan Kurtarmak yolunda önemli bir adım atıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: Milliyetçilik


Halkevlerinin açılması 1932 

Önemi: Halkın politik ideolojik ve kültürü eğitimi sağlamak amaçlandı Osmanlı Devleti zamanında açılan Türk ocaklarının yerine almak üzere açıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: Halkçılık ve milliyetçilik


Köy Enstitüleri'nin açılması 1940 

Önemi: Türk köylüsünün eğitimini hızlandırmak kalkınmasını Ve toprağa bağlanmasını sağlamak amacıyla açıldı. 1950 den sonra bu okullar büyük ölçüde işlevini yitirdi.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: milliyetçilik ve halkçılık

Bilgilendirelim: Atatürk döneminde açılan okullar:
Sanat Enstitüleri, kız Enstitüleri ,Ankara Hukuk Fakültesi, Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü , milli Musiki ve temsil Akademisi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi ,Ticaret okulları, Akşam Sanat okulları, yüksek Ziraat Enstitüsü, Mülkiye Mektebi , İstanbul Üniversitesi , Güzel Sanatlar Akademisi

SORU: Atatürk şimdiye kadar izlenen eğitim ve öğretim yöntemlerinin ulusumuzun geri kalmasında en önemli etken olduğu kanısındayım Onun içindir ki bir ulus eğitim programında söz ederken eski dönemin boş inananlardan ve doğuştan getirdiğimiz niteliklerini ile hiçbir ilişkisi olmayan yabancı düşüncelerden doğudan ve batıdan gelebilen tüm etkilerden uzak ulusal kimliğimiz ve tarihimizle uyusan bir kültürü kastediyorum demiştir.

Atatürk'ün sözleriyle aşağıdakilerden hangisine vurgu yaptığı savunulamaz?

A) ulusal değerleri korumaya 
B) eğitim ve öğretimde çağdaşlaşmaya
C) ulusal değerlere Uygun eğitim modeli seçmeye 
D) toplumsal yapımızın ihtiyaçlarını karşılamaya 
E) geçmişteki eğitim sistemini devam ettirmeye

ÇÖZÜM: 
Atatürk bu sözleriyle çağdaş ve ulusal bir eğitim öğretim sisteminin önemini vurgulamıştır Buradan hareketle a b c ve d seçeneklerine ulaşılabilir ancak geçmişteki eğitim sistemini devam ettirmek çağdaşlaşma düşüncesine ters düşen bir durumdur.
O halde doğru cevap E


Toplumsal Yaşamın Düzenlenmesine Yönelik İnkılaplar

Şapka ve kılık kıyafet kanunu 25 Kasım 1925

Önemi Türk erkeklerinin başlık olarak şapka giymesi kararlaştırıldı 
1934 yılında çıkarılan bir kanunla da Din adamlarının muhabbetler ve ayinler haricinde dini kıyafetlerle dolaşmaları yasaklandı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: laiklik inkılapçılık



Tekke zaviye ve türbelerin kapatılması 30 Kasım 1925

Önemi Türk toplumunun çağdaşlaşması ve laikleşmesi yolunda önemli bir adım atıldı. şeyhlik, dervişlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, türbedarlık gibi unvanlar kaldırıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: laiklik , milliyetçilik


Miladi Takvim'in kabul edilmesi 26 Aralık 1925
 Önemi batılı ülkelerle olan ilişkilerin düzene konulması ticari ve Mali konulardaki kırışıklıkların giderilmesi amaçlandı Ayrıca 1935 yılında hafta tatilinin cumadan pazara alındı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi:  inkılapçılık



Ölçü ve tartı birimlerinin değiştirilmesi 1 Nisan 1931 

Önemi Batı ölçü birimlerini kabul edilmesiyle hem ticari ve ekonomik işler kolaylaştı hem de Yurdun her yerinde ortak bir ölçü düzeni kuruldu.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: inkılapçılık



Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi 21 Haziran 1934

Önemi askere alma işlerinden ekonomik işlere kadar tüm işlerde kolaylık sağlandı Aynı yıl Osmanlı toplum yapısının devam ettiren canlandıran ve eski ünvanlar kaldırıldı. 


İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: Halkçılık


SORU:  Aşağıda verilmiş olanlardan hangi seçenek sosyal hayattaki ayrıcalıkları önlemek amacına 
hizmet ettiği savunulamaz?

A) tekke ve zaviyelerin kapatılması 
B) Hacı Hafız Molla gibi ünvanların kaldırılması 
C) Medeni kanunun kabul edilmesi 
D) devlet istatistik Enstitüsü'nün kurulması 
E) dini giysilerin Muhabbetler dışında girmesinin yasaklanması

ÇÖZÜM:  Atatürk döneminde Türkiye'de sosyal hayattaki ayrıcalıkları önlemek amacıyla su düzenlemeler yapılmıştır tekke ve zaviyeler kapatılmıştır Hacı Ağam Allah Hafız gibi ünvanların kullanılması kesinlikle yasaklanmıştır medeni kanun kabul edilmiştir dini giysilerin Muhabbetler dışında giyilmesi yasaklanmıştır devlet İstatistik Enstitüsü ise
sosyal hayattaki ayrıcalıkları önlemeye yönelik bir düzenleme değildir.

Yani doğru seçenek D

Ekonomik alanda meydana gelen gelişmeler

Atatürk döneminde uygulanan ekonomi politikaları
Bu dönemdeki ekonomik politikaları İki dönem halinde ele alınabilir birinci dönem 1923 ile 1929 arasındaki liberal ekonomi dönem, ikinci dönem ise 1929 ile 1938 yılları arasında gerçekleşen devletçi ekonomik dönemdir.


1.DÖNEM

Liberal ekonomik dönem 

• Bu dönemde devlet üretime katılmadı 
• Özel sektör devletçe desteklendi 
• İzmir İktisat Kongresi düzenlendi 
• Misakı iktisadi ilkeleri kabul edildi 
• Özel sektöre kredi için İş Bankası kuruldu 1924 te 
• Aşar vergisi kaldırıldı 1925 
• Ticaret ve sanayi odaları kuruldu 1925
• Maden işletmek ve sanayi kuruluşlarına destek olmak için Sanayi ve maadin Bankası açıldı 1925
• Konut yapımını kolaylaştırmak ve kredi sağlamak amacıyla emlak ve eytam Bankası açıldı 1926 
• 1 Temmuz 1926 yılında Kabotaj Kanunu çıkarıldı Bu kanun ile Türk denizlerinde yük ve yolcu taşıma hakkı sadece Türk gemilerine verildi Böylece denizlerimizde devamsızlık sağlanmış oldu.
• Teşviki Sanayi Kanunu çıkarıldı 1927 Toprak reformu yasası çıkarıldı 1929.

2.DÖNEM

Devletçi ekonomik dönem 

• Devlet üretime katıldı 
• özel sektörün varlığı devam etti 
• Merkez Bankası kuruldu 1930 
• Halk Bankası kuruldu 1930 
• Birinci beş yıllık sanayi planı kabul edildiği 1933 
• Birinci beş yıllık sanayi planı uygulamaya kondu 1934
• Sümerbank açıldı 1933 Maden Tetkik Arama Enstitüsü açıldı 1935 
• Etibank açıldı 1935 
• Türkiye Denizcilik Bankası açıldı 1937

Paşabahçe, Şişecam , Seka , et balık kurumu , Merinos fabrikaları , deri fabrikası , ipek fabrikası açıldı.

NOT: Karabük Demir Çelik İşletmesi açıldı 1939 Karabük Demir Çelik İşletmesi Atatürk'ün ölümünden yaklaşık bir yıl sonra açılmıştır.