Kurtuluş Savaşında Cepheler-Batı Cephesi II.İnönü Savaşı, Sakarya Savaşı,Büyük Taaruz, Kpss Ders Notları

II. İnönü Muharebesi 23 Mart - 1 Nisan 1921 

savaşın nedenleri:

• Londra Konferansı'nda Barış tekliflerini Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından kabul edilmemesi
• İngilizlerin yeni bir saldırı konusunda Yunanlıları kışkırtması 
• Yunanlıların Türk ordusunun teşkilatlanmasına fırsat vermeden Eskişehir'de Afyon almak ve Ankara üzerine yürümek 
• TBMM'yi dağıtmak istemeleri 
• Sevr Antlaşması'nı Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne kabul ettirilmek istenmesi

II. İnönü Savaşı'nın sonuçları:

• Halkın TBMM'ye olan güveni arttı 
• Batı Cephesi çek Komutanlığı bağlandı 
• İtalyanlar Anadolu'da işgal ettikleri yerleri boşaltmaya başladı 5 Temmuz 1921 
• Fransızlar Zonguldak'ın boşalttı.

Bilgilendirelim: Mustafa kemal paşa ikinci İnönü zaferinden dolayı İsmet Paşa'ya çektiği telgrafta "siz orada yalnız düşmanı değil ulusun makus talihini de yendiniz" diyerek kendisini onurlandırmıştır.

Kütahya Eskişehir muharebeleri 10 - 24 Temmuz 1921 

• ikinci İnönü Savaşı'nın yorgunluğunu henüz üzerinde atamayan Türk ordusu Yunan Kuvvetleri karşısında başarısız olmuştur.
• Mustafa Kemal Paşa'nın emriyle Türk ordusu Sakarya Nehri'nin doğuşuna çekilmiştir.

Kütahya Eskişehir Savaşı'nın sonuçları:

• TBMM'ye ve düzenli orduya duyulan Güven sarsıldı 
• Kuvayi Milliye ya geri dönme tartışmaları başladı 
• Yunanlılar Ankara'ya doğru ilerlemeye başladı 
• Meclis'in Kayseri'ye taşınması tartışmaları başladı 
• Başkomutanlık yasası çıkarıldı 5 Ağustos 1921 
• tekalif-i Milliye Emirleri çıkarıldı 
• Fransızlar ve İtalyanlar işgal bölgelerini boşaltma çalışmalarını durdurdu.

Başkomutanlık yasası 5 Ağustos 1921 
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin sahip olduğu yetkileri şahsında toplamak ve Meclis adına uygulamak üzere Mustafa Kemal Paşaya üç ay süreyle Başkomutanlık yetkisi veren kanunu kabul etti 5 Ağustos 1921

Düşünelim: Başkomutanlık yasasının 3 aylık süre ile sınırlandırılması ulusal iradeye saygılı olduğu gösterir.


Başkomutanlık Kanunu'nun çıkarılması ile Mustafa kemal paşa şu yetkilere sahip oldu:

• TBMM ye ait olan Yasama ve yürütme yetkilerini doğrudan kullanmaya başladı 
• İstiklal Mahkemeleri'nin de kendisine bağlanmasıyla yargı yetkisine sahip oldu 
• Amasya Genelgesi'nin yayınlanmasından Sonra askerlik mesleğinden ayrılan Mustafakemalpaşa Ulusal irade ile Başkomutan oldu.

Tekalifi Milliye Emirleri 8 Ağustos 1921 
Mustafa Kemal Paşa başkomutan olduktan sonra Türk ordusunu yapılacak yeni savaşa hazırlamak Türk ordusunun ihtiyaçlarını karşılamak ve savaş gücünü arttırmak amacıyla tekalif-i Milliye kanununu çıkardı.

Bilgilendirelim: Kurtuluş Savaşı'ndan uygulanan tekalif-i Milliye Osmanlı Devleti zamanındaki Avarız ile günümüz türkiye'sinde ki seferberlik uygulamasına benzetilebilir.

Dikkat: tekalifi Milliye emirlerinin TBMM değil TBMM den aldığı Başkomutanlık yetkisini dayanarak Mustafa kemal paşa çıkarmıştır.

Sakarya Meydan Muharebesi 23 ağustos 13 eylül 1921 

Yunan Kuvvetleri 22 Ağustos 1921 de Sakarya nehrini geçerek Türk Kuvvetleri ile karşılaştı Başkomutan Mustafa Kemal Paşa Türk ordusunun savaş gücü arttıracak ve savaş tarihine geçecek bir Emir verdi Bu emirle "Hattı müdafaa yoktur;sathı müdafaa vardır O satıh bütün vatandır Vatanın her karış toprağı vatandaşın kanıyla ıslanmadıkça Vatan olunmaz." diyordu. 22 gün ve gece devam eden Savaşı 13 eylül 1921 de Türk ordusunun zaferiyle sona erdi.

Sakarya Meydan Muharebesi'nin sonuçları:

• Anadolu'da İtalyan ve Fransız işgalinden sonra Yunan işgali de sona erdi 
• Türk ordusu Çanakkale ve İzmit civarında İngiliz kuvvetleriyle karşı karşıya geldi 
• içte ulusal birlik ve bütünlük sağlandı 
• Kafkas hükümetileri ile Kars Antlaşması imzalandı.

Dikkat: Kars Antlaşması ile Türkiye'nin doğu sınırı kesinlik kazandı.

Hatırlayalım: Türkiye'nin doğu sınırının belirlenmesinde etkili olan anlaşmalar şunlardır Gümrü Moskova ve Kars antlaşmaları.

• Fransızlarla Ankara antlaşması imzalandı 20 Ekim 1921 
• Yunanlılar taarruz gücünü kaybettikleri gibi İngiltere desteklerinden de mahrum kaldılar 
• İtilaf Devletleri TBMM'ye ateşkes ve barış teklifinde bulundu 22 mart 1922 
• İngiltere ile esir değişimi Anlaşması imzalandı 23 Ekim 1921 
• Ukrayna ile TBMM arasında Dostluk Anlaşması imzalandı 20 Ocak 1922 
• İtalya Anadolu'dan tamamen çekildi 
• Mustafa Kemal paşaya mareşallik (yani müşirlik) rütbesi ile gazilik ünvanı verildi 19 eylül 1921

Bilgilendirelim:Sakarya Meydan Muharebesi için Uzmanlar bütün subayların savaşa katılımı Dolayısıyla subay Savaşı deyimini kullanmışlardır.

Büyük Taarruz ve Başkomutanlık Meydan Muharebesi 26 Ağustos 9 Eylül 1922 

Hazırlıklarını büyük bir gizlilikle yapan Türk ordusu 26 Ağustos 1922 de taarruza başladı.

27 ağustos'tan itibaren Türk ordusunun üstünlüğü eline geçirmesi üzerine Yunan Kuvvetleri geri çekilmeye başladı. ( aslıhanlar bölgesinde yapılan bu savaşa Dumlupınar Meydan Savaşı denilmiştir.)

30 Ağustos 1922 tarihinde de Yunan kuvvetlerinin tamamen yok edildiği ve Başkomutan Mustafa Kemal'in doğrudan yönettiği savaşa Başkomutanlık Savaşı denilmiştir.

Yunan kuvvetlerinin yeni bir savaş hattı oluşturulmasına engel olmak amacıyla Mustafa Kemal Paşa Ordular ilk hedefiniz Akdeniz'dir ileri emrini verdi.

Yunan Kuvvetleri İzmir'e Doğru Kaçarken Türk ordusu 6 Eylül'de Balıkesir, 8 Eylül'de Manisa , 9 Eylül'de İzmir'e girdi.

17 Eylül'de ise Bandırma'ya ulaştı.

18 Eylül 1922 tarihinden itibaren Anadolu'da artık hiçbir Yunan kuvveti kalmamıştı.

Yunanlıların 15 Mayıs 1919 da başlayan Anadolu'yu işgal hareketi 18 Eylül 1922 de başarısızlıkla son bulmuştur.

Hatırlayalım: adım adım TBMM varlığının kabul edilmesi


Devlet                                   Tarih                               Anlaşma                              Olay 

ilk devlet 

Ermenistan                    3 Aralık 1920                 Gümrü antlaşması          Ermeni Savaşı'nın 
                                                                                                                        Doğu 
                                                                                                                 cephesi kazanılması
ilk Avrupa devleti 

Sovyet Rusya               16 Mart 1921                   Moskova Antlaşması      I. İnönü Savaşı'nın 
                                                                                                                      kazanılması.
ilk Müslüman devlet 

Afganistan                    1 Mart 1921                    Dostluk Antlaşması         I. İnönü Savaşı'nın 
                                                                                                                      kazanılması.
ilk itilaf devleti 

Fransa                          20 Ekim 1921               Ankara Antlaşması          Sakarya Meydan Savaşı'nın 

                                                                                                                        kazanılması