Türkiyede Doğal Afetler Kpss Hazırlık Notu (Çığ,Selve Taşkın, Heyelan, Erozyon,Orman Yangını,Deprem )

                                                     DOĞAL AFETLER

1.ÇIĞ:  Kar yağışının yeterli olduğu ve ayrıca arazi eğimin fazla olduğu alanlarda oluşur. Türkiye'de Çığ olayı Erzurum, Kars ,Hakkari Yukarı Murat ,Van ve Doğu Karadeniz bölümlerinde en fazla görülürken.  Konya ,Ergene, Orta Fırat ,çatalca-kocaeli gibi eğimi az olan bölgelerde pek görülmez.

2.SEL VE TAŞKIN: Sel, bitki örtüsünün sahip olduğu sağnak yağışların ve ani kar erimelerinin görüldüğü alanlarda suyun normal akışınınbir kaç katına çıkmasıdır.

Ülkemizde en fazla, İç Anadolu Bölgesi'nde görülür.  Taşkın  ise Akarsu yatak eğiminin ve yatak derinliğinin az olduğu alanlarda suyun yatak dışına taşımasıdır.
Ülkemizde özellikle Marmara Bölgesi'nde çok görülür. Ani kar erimeleri dere yatağının çeşitli nedenlerle doldurulması, sağanak yağışlar ve baraj kapaklarının açılması su taşkınlarına neden olmaktadır.

3.HEYELAN: Eğimin fazla olduğu yamaçlarda yer çekimine bağlı olarak üstteki toprak tabakasının kütle olarak harekete geçmesi ve aşağılara doğru kayma olayıdır.

Heyelan Oluşmasının Nedenleri:

Yağışın fazla olması

Eğimin fazla olması

Tabakaların eğim yönünde uzanması

Kar erimeleri

Yerçekimi

Killi arazinin olması

Yol tünel çalışmaları sırasında yapılan hatalar oldukça etkilidir.

Ülkemizde Heyelan en çok Karadeniz Bölgesi'nde özellikle de Doğu Karadeniz bölümünde görülür.  Türkiye'de heyelanın en çok görüldüğü mevsim % 65 oranı ile ilkbahardır.
Çünkü bu dönemde kar erimeleri ve yağışlarla toprak neme doyarak şişer. Heyelanın % 25’i kışın , %5 yaz , %5 ise sonbaharda görülür.

Heyelan olayı sonucunda yollar kapanır, evler toprak altında kalır, can ve mal kaybı yaşanmasına neden olur.

Akarsuların önünün kapanmasıyla heyelan set gölleri oluşur. Tortum, Sera ,Abant ,Yedigöller, Zinav gölleri gibi.

Heyelan olayı engellenemez, ancak yol kenarlarına istinat duvarlarının yapılması, erken uyarı sistemlerinin geliştirilmesi, heyelan tehlikesi olan yerlerde yol ve tünel açılmaması, heyelana karşı alınacak bazı önlemlerdir.
Doğal Afetler Kpss Hazırlık Notu (Çığ,Selve Taşkın, Heyelan, Erozyon,Orman Yangını,Deprem )
4.EROZYON: Toprağın yağmur suları, rüzgarlar, akarsular ve buzullar gibi kuvvetlerce aşındırılması ve taşınmasıdır.

Erozyonu arttıran nedenler şunlardır:

Arazinin dağlık ve engebeli olması

Sağanak yağışlar

Taşkınlar

Bitki örtüsünün tahrip edilmesi

Toprağın Kuru ve taneli olması

Meraların aşırı otlatılması
Anızın yakılması

Eğimli arazilerde tarla açılması

Tarlaların eğime paralel, yani eğim yönünde sürülmesi

Tarımda nadasın uygulanması.

Erozyonun sonuçları:

Toprak verimliliği azalır.

Toprağın su tutma kapasitesi azaldığında Taşkınlar artar.

Bazı bitki türleri yok olur.

Doğal denge bozulur.

Barajların ömrü kısalır.

Deltaların oluşumu hızlanır.

Çölleşme hızlanır.

Ülke içerisinde kırdan kente göç artar. ( dolaylı bir etkidir.)

Erozyonu önlemek için şunlar yapılır:

 Bitki örtüsü tahrip edilmemeli.

Ağaçlandırma yapılmalı.

Nadas yerine nöbetleşe ekim yapılmalı.

Eğimli arazilerde tarla açılmamalı.

Açılan tarlalar eğime dik sürülmeli.

Anız örtüsü yakılmamalı.

Eğimli arazilerde basamaklar, yani sekiler yapılmalı.

Mera hayvancılığı yerine ahır hayvancılığı geliştirilmeli.

Halk bilinçlendirilmelidir.
Doğal Afetler Kpss Hazırlık Notu (Çığ,Selve Taşkın, Heyelan, Erozyon,Orman Yangını,Deprem ) Ülkemizde Erozyon en fazla İç Anadolu Bölgesi'nde görülür. Ayrıca Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde de yaygındır. Erozyonun en az görüldüğü bölge ise bitki örtüsünün gür olması nedeniyle Karadenizdir.

5.ORMAN YANGINLARI: 

Nedenleri :

Akdeniz iklimi kuşağında bulunması.

Şiddetli rüzgarlar ve Yıldırımlar.

Enerji nakil hatlarındaki kazalar, kopmalar.

Rekreasyon faaliyetleri

DİKKAT: Akdeniz ,Ege ve Marmara orman yangınlarının en çok görüldüğü bölgelerdir:  Türkiyede yangınlar en çok haziran - ekim ayları arasında meydana gelmektedir.

6.DEPREM

Yerin derinliklerinde meydana gelen sarsıntı  ve titreşimlere deprem denir . Türkiye'de deprem tehlikesi fazla olan bir ülkedir.

 Bunun nedenleri:

Türkiye'nin genç oluşumlu bir ülke olması.

 Kırıklı yer yapısı fay sayılarının fazla olması.

Türkiye'de başlıca deprem bölgeleri:  Kuzey Anadolu , Batı Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Fay kuşağı olarak üçe ayrılır.
1. Bir Kuzey Anadolu Fay kuşağı (KAF):  Saroz Körfezi'nden başlar, Marmara Denizi'ni geçer , İzmit Körfezi'nden sonra Kuzey Anadolu Dağları'nın güneyini takip ederek Van Gölü'nün kuzeyinde ulaşır.
2. Batı Anadolu Fay kuşağı(BAF):  Güney Marmara dan başlar.  Ege Bölgesi'ndeki çöküntü ovalarını ve gölleri yöresinin kapsar.
3. Güney Anadolu Fay kuşağı (Gaf):  Hatay'dan başlar.  Güneydoğu Toroslar’ı  takip eden fay hattı Van Gölü'nün güneyinden İran’a  kadar uzanır.

Yukarıda vermiş olduğumuz bu fay kuşakları Türkiye'de 1. dereceden deprem bölgeleridir.
Türkiye'de deprem tehlikesinin en az olduğu yerler şunlardır: Tuz Gölü- Anamur arası, (Konya, Karaman ,Taşeli Platosu)

 Mardin ,Şırnak çevresi

Ergene Havzası

Doğu ve Orta Karadeniz kıyıları.

Depreme karşı alınması gereken önlemler :

Deprem tehlikesi olan alanlara yerleşim kurmamak

Halkı deprem konusunda bilinçlendirmek

Alüvyal dolgu arazileri veya bataklıkların kurutularak oluşturulan alanlara yerleşim kurmamak Depreme karşı az katlı, imarlı ve dayanıklı binalar yapmak

 
Doğal Afetler Kpss Hazırlık Notu (Çığ,Selve Taşkın, Heyelan, Erozyon,Orman Yangını,Deprem )