Kohlberg'in Ahlaki Gelişim Kuramı Evreleri ve Özellikleri

KOHLBERG’İN AHLAK GELİŞİMİ KURAMI

Kohlberg ahlak gelişimi kuramı programını oluştururken aslında Piaget'in ahlak gelişimi kuramının boyutlarının daha da geliştirerek ele almıştır. Kendi kuramını İngiltere, Malezya ,Tayvan ,Meksika ve Türkiye'de köy ve kentlerde geliştirmiş olduğunu araştırma bulgularına dayandırmıştır.
Kohlaberg ahlak gelişimini her biri 2 evreden oluşan ve gelenek öncesi , geleneksel ve gelenek sonrası düzeyler olarak isimlendirdiği 3 düzey içinde ele alıp incelemektedir.
Kohlberg'e göre kişi karşı karşıya kaldığı durum karşısında ahlaki yargıda bulunurken bir ikilem içerisine düşmektedir. İkileme vereceği ahlaki tepkiler sonucunda giderek kendi ahlak anlayışını meydana getirmektedir.
Kohlberg'in kuramında önemli olan şey seçilen değerim kendisi değil seçimin nedenleridir.
Seçilen değerleri ilişkin nedenler kişinin ahlak seviyesini belirleyen çok önemli bir unsurdur.

Kohlberg’in ahlaki yaklaşımının niteliksel özellikleri

• Gelişim evreleri adım adım birbirini izlemektedir.
• Bireyin gelişimi herhangi bir evrede sona erebilir.
• Bireyin ahlaki yargısı ara sıra bir üst ya da bir alt devreye yoğunlaşabilir Boot bakımdan baskın olarak bir evre ye yoğunlaşma söz konusu olabilir.
• Birey baskın olduğu evre düşüncesinden bir üst düşünceye yöneltilebilir ancak alt everye düşüncesine yönetmek imkansızdır.
• Yaş her zaman gelişim göstergesi değildir.
• Bazı gençler yetişkinlerden daha yüksek evreleri ulaşabilme imkanına sahiptirler.
• Bilişsel gelişim ahlaki gelişimi için gereklidir ancak ahlaki gelişimi için geçerli bir durum değildir.
• Kişi toplumun ne anlama geldiğini topluma anlayabilmesi ve karşılıklı saygıya dayanan doğru ya da yanlış yargıları empati yoluyla elde etmektedir.

Kohlberg'in ahlaki gelişim evreleri

Gelenek öncesi 4-9 yaş

 Ceza ve itaat ( I.Evre)

• Bu düzeydeki çocuklar sadece otoriteye uyar ve cezalandırılmaktan kaçınırlar.
• Gelenek olarak olayların dış görünüşüne ve meydana gelen zararın büyüklüğüne bakarak karar verirler.
• Olayların gerisindeki neden önemli değildir.
• Araçsal ilişkiler( Saf çıkarcı eğilim) (II. Evre)
• Çocukların kendi İhtiyaç ve isteklerin karşılanması önemlidir.
• Çocuk bir davranışı kendi açısından yararlı buluyorsa o davranış doğrudur.
• Ne kadar alırlarsa o kadar vermeleri söz konusudur.

Geleneksel Dönem  (9 - 14 yaş)

Kişiler Arası Uyum (iyi çocuk olma eğilimi) (III.Evre)

• Akran grupları ile işbirliği gözlenir.
• İyi davranış başkalarına yardım etmek ya da onları mutlu etmektir.
• Koşullarda değişiklik olsa bile gruptan bağımsız davranma Ve kararlar verme pek görülmez.
• Bu dönemde çocuk olaylara başkaları açısından da bakabilme özelliği kazanır.
• Başkalarının hissettiklerini de dikkate alır. Artık yaptıklarının ceza almamak için ya da kendisi için değil aynı zamanda başkalarını mutlu etmek için yapmaya çalışır.
• Birey kendisinden beklenen davranışı göstermenin doğru olduğu yargısındadır ve anne babası öğretmeni ve arkadaşlarının kendisinden beklediği gibi davranırsa onların sevgisini kazanabileceğini düşünür.

Kanun ve Düzen (IV.Evre)

• Doğru davranış otoriteye ve sosyal düzeye uygun olarak kişinin görevini yerine getirmesidir.
• Akran gruplarının kurallarının yerini toplumun kuralları ve kanunları almıştır.
• Kanunlar soru sorulmaksızın izlenir ve kanunlara uyulur.
• Kanunlara uymayanlar asla onaylanmazlar.

Gelenek Sonrası (14 yaş ve üstü)

Sosyal Sözleşme (V.Evre)

• Kanunların kullanımı ve bireysel haklar eleştirici bir biçimde incelenir.
• Toplumun kanunları ve değerlerinin göreli ve topluma özgü olduğu kabul edilmektedir.
• Kanunların Demokratik olarak değiştirilebileceği ilkesine sahiptirler.
• kKnunlar sosyal düzeni korumak temel yaşama ve özgürlük haklarını güvence altına almak için gerekli görülmektedir.

Evrensel Ahlak İlkeleri (6.Evre)

Kohlberg'in kuramında bu evre ahlak gelişiminin en son aşamasıdır.

Birey bu evrede artık kendi ahlaki ilkelerini topluma ya da çevresine göre değil kendi değer yargılarına göre seçer ve bir değerler bütünü oluşturur.
Bireyin oluşturmuş olduğu değerler yargısı ; adale,t eşitlik , insan hakları gibi soyut kavramlardan meydana gelir. Bu ilkeleri ihlal eden kanunlara uyulmamalıdır.
Çünkü bu evredeki bireylere göre adalet kavramı yasanın daha da üstünde olan bir şeydir.