Lys Hazırlık Tekke Edebiyatı (Tasavvuf) Nazım Biçimleri ve Örnekleri Notları

TEKKE (TASAVVUF) EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ

İLAHİ: Din ve Tasavvuf konularının işlendiği şiirleri ilahi denir. Tanrıyı övmek ona yalvarmak için yazılan şiirlerdir. özel bir ezgi'yle okunur. 7 ,8 yada 11li hece ölçüsüyle söylenir. koşma gibi uyaklanır.

Cennet cennet dedikleri         a

Birkaç köşkle birkaç Huri    a

İsteyene Ver sen anı                b

Bana Seni Gerek Seni            a   ( 8'li hece ölçüsü)

NEFES: Bektaşi şairlerinin söyledikleri tasavvufi şehirlere denir.  Kutsal bir esin'le söylendiğine inanıldığı için nefes adı verilmiştir. 7 , 8 ya da 11’li hece ölçüsüyle yazılır.

Eşrefoğlu al haberi                a

Bahçe biziz gül bizdedir       b

Biz bir mevlanın kuluyuz    c

Yetmiş iki dil bizdedir          b      ( 8'li hece ölçüsü)

 
DEME: Alevilik tarikatının düşünce sistemini ve geleneklerini yansıtan Tekke şiiridir. Pir Sultan Abdal bu türün en önemli ozanıdır. 7 , 8 veya 11’li hece ölçüsüyle söylenir. Bu şiirlerde Hazreti Ali'nin adı sıkça geçer.


Hak nasip eylese dergaha varsam    a

Birden divanın dursam ya Ali            b

Eğilsem eşiğini niyaz eylesem           a

Yüzün tabanına sürsem Ya Ali           b              ( 8'li hece ölçüsü)

 
ŞATHİYE:  İnançlardan alaylı bir dille söz eder gibi yazılan şiirlerdir. Görünüşte saçma sanılan bu sözlerin yorumlandığında tasavvufla ilgisi türlü kavramlarla değindiği anlaşılır. Bu tür şiirlere genellikle Bektaşi şairlerinde rastlanır. Kaygusuz Abdal ve Yunus Emre'nin bu türde şiirleri vardır.

Asi Kullar yaratmışsın         a

Varsın şöyle dursun deyüp   b

Anları koymuş orada            c

Sen çıkmışsın uca Tanrı      b      ( 8'li hece ölçüsü)

NUTUK:  Dini konularda öğüt verici özellikler gösteren Tekke şiiridir. Dörtlüklerle 7, 8 11’li hece ölçüsüyle söylenir.  Koşma gibi uyaklanır.

Sadıklar yolunu tutup       a

Hakkın dergahı'na yetüp  a

Aşık bülbül gibi ötüp         a

Dost güllerini dergör        b 

DEVRİYE:  Tasavvuftaki “devir teorisini” anlatan şiirlerdir. Devir şöyle tanımlanır insanın Tanrı'dan gelip Tanrı'ya döneceği düşüncesini savunur.