Türkiye'deki Göller , Oluşumları ve Genel Özellikleri Nelerdir ?

TÜRKİYE’NİN GÖLLERİ

Karalar üzerinde çukur alanlarda biriken su kütlelerine göl denir.

 Türkiye'deki göllerin genel özellikleri: Ülkemiz yüzölçümünün yüzde 1.5 ini Göller oluşturur. Yükseltileri batıdan doğuya doğru artar su seviyeleri mevsimlere göre değişir. Kimyasal yapılarına ,iklim, beslenme kaynakları ve çanak yapıları etkiler.
Dışarıya akıntısı olan yani ikide yeni  olan göllerimizin suları tatlıiken. (Eğridir, Beyşehir) gölleri dışarıya akıntısı olmayan suları acı veya sodalıdır. (Burdur , Acıgöl)

Büyük göllerimiz iklim üzerinde etkiye sahiptirler.

Göllerimiz: Sulamada, içme suyu elde etmede, enerji üretiminde Çıldır ,Tortum, kovada, Hazar. Balık üretiminde su sporlarında ve ulaşımda (Van) yararlanılır. En büyük gölümüz Van alanın yeri içinde en çok değişen gölümüz. Tuz Gölü en fazla değişim görülen göldür. En fazla gölün olduğu bölge Akdeniz'dir.

Doğal gölün olmadığı tek bölge buharlaşma etkisi ile Güneydoğu Anadoludur.

Yer şekilleri nedeniyle Karadeniz Bölgesi Göl oluşumuna en az uygun olan bölgedir. 

kpss hazırlık, göller ve özellikleri, coğrafya kpss hazırlık

Ülkemizdeki Göller oluşumlarına göre doğal ve yapay (yani Baraj gölleri) olmak üzere ikiye ayrılır.
1. Doğal Göller

Anakara üzerinde birçok nedene bağlı olarak oluşan göllerdir.
a.Yerlikaya ( anakaya) Gölleri.
1. Tektonik göller: Herhangi bir yer kabuğu hareketi ile oluşan çukurluğun suyla dolması ile oluşur genelde bir fay hattını takip ederler ülkemizdeki göllerin büyük bir kısmı bu grupta yer alır.
Manyas

Ulubat

Sapanca

Hazar

İznik

Burdur

Eber

Tuz gölleri bu tür göllerdendir

Baş harflerini alırsak musibet ortaya çıkar.

 Akşehir, Seyfe, ılgın ( çavuşcu ),Tuzla, sultan sazlığı, Acıgöl tektonik oluşumlu göllerdir.

2. karstik göller: Karstik, erime çukurlarında oluşan göllerdir en fazla Akdeniz'e İç Anadolu Bölgesinde oluşan göl türleridir. Avlan ,Kestel/ kovada suğla , elmalı, salda gölleri karstik oluşumlu göllerdir.

Baş harflerini alırsak Akses şifresi ortaya çıkar.

3. Buzul (sirk) gölleri: Buzul aşındırması ile oluşan çanaklarda biriken suların oluşturduğu göllerdir. En fazla Doğu Anadolu bölgesinde (yüksek olduğu için) bulunurlar. Buzul, ikiyaka, Ağrı, Süphan ,Kaçkar, Erciyes, Uludağ , Munzur , Bingöl ,Giresun, Bolkar ve aladağlar'ın yüksek kısımlarında yer alırlar.

4. Volkanik göller: Volkanik patlama sonucu oluşan Krater, kaldera ve Maar çukurlarında biriken suların oluşturduğu göllerdir. Doğu Anadolu'daki Nemrut ile İç Anadolu'daki Meke tuzlası ve Acıgöl volkanik oluşumlu göllerdir.

B. SET GÖLLERİ: Çukurların ya da Vadi önlerinin çeşitli yollarla kapanmasıyla oluşan göllerdir. Kapanma nedenine göre isimler alırlar.

1.Volkan (lav) set gölleri:  Yanardağlardan çıkan lafların çukurluğun ya da akarsuyun önünü kapatmasıyla meydana gelir tamamı Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alır Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki balık Çıldır nazik Haçlı ve Erçek gölleri Volkan seti gölleridir.

kpss hazırlık, göller ve özellikleri, coğrafya kpss hazırlık

2. Alüvyal set gölleri: Akarsuların getirdiği alüvyonların yatakta birikmesi ile oluşan göller İç Anadolu'daki Eymir ve Mogan , Ege'deki Bafa yani çamiçi ve Marmara, Karadeniz'deki Uzungöl bu grupta yer alan göllerdir.

3. Heyelan set gölleri: Akarsu önünün heyelan sonucu kapanmasıyla meydana gelen göllerdir. Daha çok Karadeniz Bölgesi'nde yer alırlar. Karadeniz Bölgesi'ndeki Tortum (Erzurum) , Sera (Trabzon), zinav (Tokat), Abant ve Yedigöller (Bolu) bu şekilde meydana gelmiş olan göllerimizdir.

4. Kıyı set gölleri (lagün Göller) : Kıyılarında bir koy önünün dalgaların biriktirdiği kumlar tarafından kapatılması ile oluşur.  Büyükçekmece, Küçükçekmece ve Durusu yani Terkos gölleri bu şekilde meydana gelen göllerdir.

C. KARMA GÖLLER: Oluşumlarında birden fazla faktörün etkili olduğu göllerdir. Van tektonik ve lav gölü seti, Beyşehir ve Eğridir tektonik ve karstik karma yapılı göllerde indir.

Yapay (Yani Baraj) gölleri akarsuları üzerinde setler kurularak oluşturulan göllerdir. içme ve sulama suyu sağlamak , enerji üretmek , taşkınları önlemek amacıyla oluşturulan göllerdir.

Arazinin engebeli oluşu , eğim fazlalığı akarsularımızın derin vadiler içinde akması nedeniyle ülkemizde akarsular ve baraj yapımına oldukça uygundur.

 Düşünelim: Türkiye'de baraj yapımına en uygun olan bölge Doğu Anadolu için en az uygun olan bölgemiz topraklarının düz olması yüzünden Marmara bölgesidir.

 kpss hazırlık, göller ve özellikleri, coğrafya kpss hazırlık