Coşku ve Heyecanı Dile Getiren Metinler (Şiir) LYS Edebiyat Konu Anlatımı

COŞKU VE HEYECANI DİLE GETİREN METİNLER (ŞİİR)

Şiir metinleri inceleme yöntemi:

1. Şiir ve zihniyet

2. Şiirde yapı

3.Şiirde tema

4. Şiir dili

5. Şiirde ahenk (ses ve ritim)

6. Şiirde gerçeklik ve anlam

7. Şiir ve gelenek

8. Şiir yorumu

9. Metin ve şiir

10. Manzume ve şiir

1. ŞİİR VE ZİHNİYET

Her şeyi yazıldığı dönemin ve o dönemi yakınlık eden diğer eski dönemlerin zihniyetini taşır bu izler ve anlayışlar bu başlıkta incelenir.

Zihniyet:  Bir dönemdeki dini, siyasi, sosyal, ekonomik, sivil, askeri hayatın duygu anlayış ve zevklerinin bütünüdür. Şair eserini kaleme alırken çocukluk, gençlik ve sonraki yaşamında etkilendiği unsurları şehrine aktarır. Bu deneyimler bizim için o dönemin aynasıdır bu yaklaşım o dönemde yazılan tüm edebi metinler için geçerlidir. Yani o dönemde yazılmış her türlü eser için şiir tiyatro zaman hepsi için geçerlidir. İncelenen her metinden o döneme ait özellikler çıkarılabilir.

2.ŞİİRDE YAPI

Şiirin diş özellikler açısından incelenmesidir. Bu özellikler şiir geleneğine uygun olarak farklı özellikler gösterir.

Halk edebiyatı şiir yapısı

Nazım biçimleri: koşma, semai, varsağı, destan, mani, türkü

Nazım türleri: Güzelleme, koçaklama, taşlama , ağıt, (koşma türleridir aynı türler Sema ay içinde kullanılır) ilahi, deme, nefes, şathiye, Nutuk, devriye (Tekke Edebiyatı türleri.)

Nazım birimi:  Dörtlük

ölçü: Hece 7 -8-11

Uyak:  Anlayışı kulak için kulak uygun olması yeterli görülmüştür.

Kullanılan uyaklar:  Genellikle yarım uyak ve redif

Dil:  Halk dili , yöresel söyleyişler

Anlatım:  Açık, içten ve yalın

Divan Edebiyatı şiir yapısı

Nazım biçimleri: Gazel kaside Mesnevi kıta müstezat rubai tuyuğ şarkı musammat
Nazım türleri: Kaside biçimine ait türler vardır münacat Naat Tevhid methiye
Nazım birimi:  Beyit ve bent
Ölçü: Aruz ölçüsü
Uyak:  Anlayışı göz için yazıda süslü görünmesi amacıyla yapılmıştır bu
Kullanılan uyaklar: Tam ve zengin uyak
Dil:  Osmanlıca ( Türkçe ,Arapça, Farsça karma bir dil)
Anlatım : Süslü Sanatlı ve maymunlu anlatım

Modern Şehir Yapısı

Tüm şairlerin ortaklaşa kullandığı belirli nazım biçimleri yoktur. Bazı sanatçılar halk edebiyatı biçimlerini bazıları da Divan Edebiyatı biçimlerini yeni içeriklerle birleştirip kullanmaya devam etmişlerdir.
Batıdan alınan biçimlerde olmuştur. Bu biçimlerin En önemlisi sonedir. Sone'de oldukça az kullanılmıştır. Son yıllardaki sanatçılar hiçbir kalıba bağlı kalmadan serbest şiiri tercih etmişlerdir.
Böylece modern şiir geleneği içinde serbest şiir geleneği de meydana gelmiştir.