1.Dünya Savaşı Sonunda Osmanlı İmparatorluğu'nun Durumu Mondros Ateşkes Antlaşması 30 Ekim 1918

Birinci Dünya Savaşı Sonunda Osmanlı İmparatorluğu'nun Durumu Mondros Ateşkes Antlaşması 30 Ekim 1918

Mondros’un İmzalamanın Nedenleri

• Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi
• Osmanlı Devleti'nin Almanya ve Avusturya ile ilgili olan bağlantısının kesilmesi
• Almanya ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu'nun Ateşkes önerisinde bulunması
• Anlaşma Devletlerinin kuvvet ve malzeme üstünlüğüne sahip olması
• Peş peşe savaşlara giren Anadolu'nun Savaş gücünün tükenmesi
• Wilson beyannamesi’nin 12 nci maddesine göre Osmanlı devletinin Türkleri ayrılmış bölgelerde herkes tarafından kabul görecek bir Türk egemenliğinin temin edileceğinin belirtilmesi
• Tamamen yok olmaktansa anlaşma yapılmasının uygun görülmesi.

Anlaşma Ahmet İzzet Paşa kabinesinin Bahriye nazırı Rauf Orbay başkanlığından bir heyet ile anlaşma devletleri arasında İngiliz amirali kalp arasında Limni adasının Mondros limanında agamemnon zırhlısında imzalandı.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nın maddeleri

1. Çanakkale ve İstanbul boğazları İtilaf devletlerince açılacak Karadeniz'e geçiş serbest olacak Çanakkale'de Karadeniz istihdamları yine bu devletler tarafından işgal edilecektir.

Düşünelim: Bu madde İtilaf Devletleri'nin Osmanlı toprak bütünlüğünü bölmeyi ve başkent İstanbul'u baskı altında almayı amaçladıklarını gösterir.

2. İtilaf Devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum olduğu zaman herhangi bir stratejik noktayı işgal etme hakkına sahip olacaklardır. 7 maddedir.

Düşünelim: Bu madde itilaf devletlerinin Anadolu'nun işgali nin Meşru bir zemine oturtmak amaçladıklarını gösterir.

3. Doğu Anadolu'da 6 vilayette (Erzurum Van Diyarbakır Sivas Bitlis ve Elazığ) herhangi bir karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri bu bölgeleri işgal etme haklarına sahip olacaklardır. 24 üncü madde

Düşünelim: Bu madde ile itilaf devletleri bölgede bağımsız bir Ermeni Devleti kurmayı amaçlamaktadırlar.

4. Sınırların korunması ve iç güvenliğin sağlanması dışında Osmanlı orduları derhal terhis edilecek Ordu'ya ait tüm silah ve cephane ve askeri taşıtlar İtilaf devletlerine Teslim edilecektir.

5. Osmanlı savaş gemileri İtilaf devletlerine teslim edilecek itilaf devletlerinin göstereceği Osmanlı limanlarında gözaltında tutulacaklardır.

Düşünelim: Bu maddeler İtilaf Devletleri'nin Anadolu'yu savunmasız bırakmayı Dolayısıyla işgalleri kolaylaştırmayı amaçladıklarını gösteren şartlardır.

6. Osmanlı Devleti ihtiyaçlarını karşıladıktan sonra kömür Mazot ve yeraltı kaynaklarını dışarı satamayacak İtilaf Devletleri gereksinimlerini bunlardan karşılayacaklardır.

Düşünelim: Bu madde ile İtilaf Devletleri'nin Osmanlı Devleti'nin bir sömürge haline getirmeyi amaçladıklarını kesin bir göstergesidir.

7. Tersane ve limanları hükümet haberleşmesi dışındaki telsiz telgraf ve tabloların denetimi itilaf devletlerinin kontrolü ne verilecektir.

8. Toros Tünelleri Demiryolları itilaf devletlerinin kontrolü ne verilecektir.

Düşünelim: Bu maddeleri ile itilaf devletlerinin işgaller karşısında Türk halkının örgütlenmesini engel olmayı amaçladıklarını bir göstergesidir.

Mondros Ateşkes Antlaşması'nın önemi ve sonuçları

• Osmanlı İmparatorluğu fiilen sona ermiştir.
• Anadolu Silahsız ve savunmasız kalmıştır.
• İstanbul'un güvenliği tehlikeye düşürülmüştür.
• Anadolu ve Rumeli bağlantısı kesilmiştir.
• Anlaşmanın yedinci maddesi ile Osmanlı Devleti'nin toprakları ve itilaf devletlerinin işgaline zemin hazırlamıştır.
• Anlaşmanın 24 üncü maddesi ile ileride kurulması tasarlanan Ermeni devletinin zemin hazırlamıştır.

Bilgilendirelim: Mondros Ateşkes Anlaşması ile ilgili gerçeği Atatürk şu şekilde ifade etmiştir. “Osmanlı Hükümeti Bu anlaşma ile kendini kayıtsız şartsız düşmanlara teslim etmeyen muvafakat etmiştir yalnız muvafakat etmiş değil Düşmanların memleketi İstilası için Onlara muaveneti yani yardımda var etmişlerdir. Bu anlaşma olduğu gibi tatbik edildiği takdirde memleketin baştan nihayetine kadar işgal ve iftiraya maruz olacağı şüphesizdir.”

Osmanlı Devleti'nin Sona Ermesinin Aşamaları

Mondros Ateşkes Anlaşması ile 30 Ekim 1918 de fiilen

Mudanya Ateşkes Anlaşması ile 11 Ekim 1922 de hukuken

Saltanatın kaldırılması ile 1 Kasım 1922 de resmen sona ermiştir.

Mondros Ateşkes Anlaşmasının uygulamaya konulması ve ilk işgaller

İtilaf Devletleri ateşkesten hemen sonra ateşkesin yedinci maddesini bahane ederek Osmanlı ülkesini işgal etmişlerdir.

Dikkat:  Mondros ateşkesinden sonra ilk işgale uğrayan Osmanlı toprağı Musul’dur.

 Mondros ateşkesinden sonra Anadolu'da ilk işgale uğrayan yer ise Hatay Dörtyol dur.

Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra hangi ülke nereyi işgal etmiştir?

İngilizler: Musul , İskenderun , Urfa , Antep,  Maraş,  Kars , Batum , Eskişehir,  Samsun , Merzifon

Fransızlar:  Adana, Hatay , Dörtyol , Urfa , Antep,  Maraş , Mersin, Afyon

İtalyanlar:  Antalya,  Konya,  Bodrum, Kuşadası,  Fethiye, Marmaris

 Yunanistan: İzmir ve dolaylarını işgal etmişlerdir.

Paris Barış Konferansı 18 Ocak 1919

Toplanma amacı : Ateşkes Antlaşması'ndan sonra Barış'ın sürekliliğini sağlamak yenilen devletler imzaalınacak olan Barış antlaşmalarının esaslarını belirlemek Osmanlı topraklarının nasıl paylaşılacağını kararlaştırmak.

• Konferans Milletler Cemiyeti kurularak başlamıştır.

Düşünelim:  Böylece İngiltere ve Fransa ABD’den gerçek niyetlerini saklayarak barışçı olduklarını göstermek istemişlerdir.

• İngiltere ve Fransa Wilson ilkelerine ters düşmemek için savaş tazminatı yerine Savaş onarım sömürgeciliğin yerine de manda ve himaye sistemini ortaya atmışlardır.

• Bu görüşmelerde Arap yarımadasına filistin-suriye-ırak manda sistemi ile yönetecek bir devletin tayin edilmesi ve Anadolu'da ise bir Ermeni devletinin kurulması kabul edildi.

• Gizli anlaşmalarla İtalya'ya bırakılan İzmir ve çevresi ile Trakya'nın Yunanistan'a verilmesi kararlaştırıldı.

Düşünelim: Bu gelişme Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra İtilaf bloğunda görüş ayrılıklarının yaşanılması Yar başlandığının bir göstergesidir.