Osmanlı Devleti 19.Yüzyıl Islahatları (Yenilik Hareketleri) Kpss Hazırlık Notları

19. YÜZYIL ISLAHATLARI

II. Mahmut Dönemi 1808 - 1839 Yenileşme hareketleri:

DİKKAT:  Osmanlı Devleti'nde III.Selim dönemi ile başlayan devlet yapısında radikal değişiklikler yapma eğilimi II.Mahmut döneminde tavan yapmıştır.

Askeri Alanda Yapılan Islahatlar:

 Alemdar Mustafa Paşa tarafında sekban-ı Cedid adında yeni bir askeri Ocak kuruldu.

Yeniçerilerden seçilen Eşkinci adıyla yeni bir askeri Ocak kuruldu.

 Yeniçeri Ocağı'nın 1826 da kaldırıldı.

 Bilgilendirelim: Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılması olayına vaka-i Hayriye (hayırlı olay) denir.

Düşünelim:  Böylece yeniliklerin önünde en önemli engel olarak görülen Yeniçeri Ocağı kaldırılmış oldu.

Asakir-i Mansure-i  Muhammediye adıyla yeni bir askeri Ocak kuruldu.

Mızıka-i Hümayun adıyla devlet bandosu kuruldu.

 Mekteb-i Harbiye (Harp Okulu) açıldı.

Redif birlikleri ve Müşirlikler kuruldu.

DİKKAT: Redif birlikleri Müşirliklerin kurulması Tımarlı sipahilerin kalkmasının bir sonucudur.

Yönetim Alanında Yapılan Islahatlar:

 Ayanlarla sened-i ittifak sözleşmesi imzalandı 1808

DİKKAT: Sened-i ittifak sözleşmesinin imzalanması ile Osmanlı tarihinde ilk kez mutlak Otoritenin yetkileri kısıtlanmıştır.
Divan örgütü kaldırılarak yerine nazırlıklar (yani bakanlıklar) kuruldu.

Sadrazam başvekil ünvanını aldı. ( Yani Başbakan)

Devlet memurlukları dahiliye( iç) ve hariciye(dış)  olarak iki bölüme ayrıldı.

Memurlar için rütbe ve nişan kabul edildi.

 Memurlara fes ,pantolon , ceket giyme zorunluluğu getirildi.
Tüzük ve yönetmeliklerin hazırlamak amacıyla çeşitli komisyonlar kuruldu.

Memurların yargılanma işlerine bakmak üzere Dar-üş-şura-yı Bab-ı Ali kuruldu.

 Devletin kişilerin mallarına el koyma müsadere usulü ne son verildi.

Düşünelim:  Bu durum özel mülkiyetin gelişmesine ortam hazırlayan bir olaydır.

Bilgilendirelim:  Müsadere Osmanlı Devleti'nde padişahların memurun veya bazı halkın elindeki mallara el koyabilme uygulamasıdır.

Tımar sistemi kaldırılarak Memurlara maaş usulü getirildi.

 Osmanlı uyruğundan olan herkese tam bir din ve mezhep özgürlüğü tanındı.

Bilgilendirelim: II.Mahmut yayınladığı Ferman da ben tebaamdan, Müslümanları camide ,hristiyanları kilisede, musevileri havrada görmek isterim demiştir.

Ayanlıklar kaldırıldı.

Büyük eyaletler illere bölündü.

Padişahın portresi devlet dairelerinde arttırıldı.

Polis, posta ve Karantina Teşkilatı kuruldu.

Askeri amaçlı ilk nüfus sayımı yapıldı.
Mahalle ve köylerde muhtarlık sistemi kuruldu.

Yurt dışına çıkışlarda pasaport uygulaması başlatıldı.

 Takvimivakayi adlı ilk resmi gazetede yayımlandı.

Bilgilendirelim: II. Mahmut döneminde İstanbul'da yapılan göçlerin azaltmak için İstanbul'a vize uygulaması da başlatılmıştır.

Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan Islahatlar:

 İstanbul'da kız ve erkek çocuklarına ilköğretim zorunlu hale getirildi.

İşlevini kaybeden Enderun yerine devlet adamı yetiştirmek amacıyla
Mektebi maarifiadliye açıldı.

Rüştiye ve Mektebiulumuedebiye adlı orta dereceli okullar açıldı.

İlk kez yurtdışına öğrenci gönderildi.

 Mektebi Hayriye (Harp Okulu) açıldı.

 Mektebi Tıbbiye (Tıp Fakültesi) açıldı.

Mızıkayı Hümayun bando ve Mızıka Okulu açıldı.

Tercüme odaları açıldı.

Düşünelim:  II. Mahmut döneminde medreselerin yanında batılı tarzda yeni okulların açılması eğitim ve öğretimde ikiliklerin toplumda kültür çatışmalarının yaşanmasına ortam hazırlayan bir durumdur.

Ekonomi Alanında Yapılan Islahatlar :

Ticaret nezareti kurularak tarım ve Ticaret işleri düzene sokuldu.

Açılan imalathane ve fabrikalarla ülke sanayisi canlandırılmak istendi.

Yerli malı kullanımının teşviki eildi.

 Ordu'nun Fes ihtiyacını karşılamak için Feshane kuruldu.

 Bakırköy'de bez fabrikası açıldı.

 Osmanlı tüccarlarının Avrupalı tüccarlarla rekabet edebilmeleri için gümrük vergilerinde kolaylık sağlandı.

 İngiltere ile Balta Limanı Ticaret sözleşmesi imzalandı 1838