Türk ordusunun Batı Anadolu'yu kurtardıktan sonra kuzeye dönerek boğazlara ve İstanbul'a yönelmesi İngiltere ile savaşmayı gündeme getirdi.
İtalya'nın destek vermemesi Fransa'nın da daha önceden Türkiye Büyük Millet Meclisi ile anlaşarak Türk topraklarından çekilmiş olması ayrıca İngiliz kamuoyunun savaştan bıkmış olması gibi nedenlerden dolayı İngilizler Ateşkes önerisinde bulundular.
- Mudanya'da düzenlenen Ateşkes görüşmelerine İngiltere Fransa İtalya ve Türkiye katıldı.
- Yunanistan İngilizler tarafından temsil edildi.
- Konferansta Türkiye'yi İsmet Paşa yani İsmet İnönü temsil etti.
Mudanya Ateşkes Antlaşması'nın maddeleri ve yorumları
1-) Türk Yunan kuvvetleri arasındaki savaş sona erecektir.
Yorum Böylece Kurtuluş Savaşı'nın silahlı mücadele bölümü hukuken sona ermiştir.
2-) Yunan Kuvvetleri Meriç Nehri'ne kadar olan Doğu trakya'yı 15 gün içerisinde boşaltacaklardır. Doğu Trakya Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin Jandarma kuvvetlerine bırakılacaktır Ancak bu kuvvetler 8 bin kişiyi geçmeyecektir.
Yorum Böylece Doğu Trakya savaşılmadan kurtarılmıştır.
3-) İstanbul Boğazlar ve çevresini yönetimi Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümetine bırakılacaktır İtilaf Devletleri Barış yapılıncaya kadar İstanbul'da kuvvet bulunduracaklardır.
Yorum Böylece Osmanlı Devleti'nin hukuken sona erdiği kabul edilmiştir Ayrıca İstanbul ve boğazlar bölgesi savaşılmadan kurtarılmış oldu.
Hatırlayalım: Mudanya Ateşkes Antlaşması ile Mondros Mütarekesi geçerliliğini yitirmiştir.
SORU:
Mondros Ateşkes Antlaşması'nın geçersiz kılınması Doğu Trakya topraklarının Savaşsız alınması Kurtuluş Savaşı'nın askeri bölümünün sona ermesi gelişmeleri aşağıdakilerden hangisinin kazanımları arasındadır.
A.Gümrü antlaşması
B.Kars Antlaşması
C.Mudanya antlaşması
D.Moskova Antlaşması
E.Ankara Antlaşması
ÇÖZÜM:
Mudanya Ateşkes Antlaşması ile;
Kurtuluş Savaşı'nın askeri bölümü sona ermiş diplomatik bölümü başlamıştır
Mondros Ateşkes Antlaşması geçerliliğini yitirmiştir
Doğu Trakya İstanbul ve boğazlar bölgesi savaşılmadan kurtarılmıştır
İstanbul ve boğazların yönetimi TBMM'ye geçmiştir
Osmanlı Devleti hukuken sona erdiği kabul edilmiştir.
Saltanatın kaldırılması 1 Kasım 1922
Saltanatın kaldırılmasının nedenleri ve sonuçları
Nedenleri: Saltanat rejiminin Ulusal Egemenlik ilkesine ters düşmesi.
Ülkedeki çift başlı idareye son verilmek istenmesi
İtilaf devletlerinin Lozan görüşmelerinde TBMM yanında Osmanlı hükümetini de davet etmiş olması.
Sonuçları:
Ulusal egemenliğin önü açıldı iki başlı yönetim anlayışı sona ermiş oldu
İtilaf devletlerinin Lozan görüşmeleri öncesi oynamak istedikleri oyun bozuldu
Laiklik yolunda ilk adım atılmış oldu
Halifelik makamı Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne bağlandı
Osmanlı Devleti resmen sona erdi.
Bilgilendirelim: Sultan Vahdettin saltanatın kaldırılmasından sonra halifeliğini hiçbir yetkili olmadığını anladı 17 Kasım 1922 de İngiliz malaya gemisi ile İstanbul'dan ayrıldı Müslümanların halifesi ünvanı ile Malta'ya götürüldüğü ertesi gün Türkiye Büyük Millet Meclisi Osmanlı hanedanından Abdülmecit Efendi'yi halife diye geçirerek veraset usulünü kaldırdı ve seçim usulünü kabul etti.
Lozan Konferansı ve Lozan Barış Antlaşması'nın imzalanması 24 Temmuz 1923
Lozan Konferansı yeni Türk devleti adına Birinci Dünya Savaşı'nı bitiren antlaşmanın yapılacağı konferanstır.
Mudanya ateşkesinden göstermiş olduğu başarısından dolayı İsmet Paşa Lozan'a baş delege olarak gönderilmiştir.
Konferansa katılan devletler taraf Devletler:
Türkiye
İngiltere
Fransa
İtalya
Yunanistan
Yugoslavya
Romanya
Japonya
Boğazlar konusunda konferansa katılan devletler:
Sovyet Rusya
Bulgaristan
Gözlemci statüsü ile konferansa katılan devlet:
ABD
Lozan görüşmelerinde Türk tarafında kesinlikle taviz verilmeyecek konular kapitülasyonlar ve Ermeni Yurdu sorunu
Dikkat: Lozan görüşmelerini başlatan birinci TBMM Lozan Anlaşması'nı onaylayan bitiren ise ikinci TBMM dir.
Lozan Antlaşması'nın esasları
Suriye sınırı: 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması'nda belirlenen sınırlar kabul edilmiştir Irak sınırı Musul Kerkük sorunundaki anlaşmazlıklardan dolayı sınır belirlenemediği sınırın daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi ile İngiltere arasında yapılacak ikili görüşmelerde belirlenmesine karar verildi Batı sınırı Meriç Nehri sınır kabul edildi.
Kapitülasyonlar sorunu: yüzlerce yıl sürüp giden ve Osmanlı devletinin gelişmesini her yönden engelleyen adli mali bütün kapitülasyonlar kaldırılmıştır azınlıklar sorunu azınlıklar Türk vatandaşı kabul edildi azınlıklara Türk vatandaşlarına tanınan tüm haklar tanındı ayrıcalıklar ise kaldırıldı Türkiye'deki en kalabalık azınlık durumunda bulunan bunların istanbuldakiler hariç Yunanistan'a gönderilmesi kararlaştırıldı Batı Trakya hariç Yunanistan'da yaşayan Türklerin Türkiye'ye gönderilmeleri ne karar verildi.
Boğazlar sorunu: boğazların İdaresi başkanlığını Bir Türk'ün yapacağı uluslararası komisyona bırakıldı boğazların her iki yakasında yirmişer kilometrelik askerden arındırılmış bölge oluşturuldu boğazlardan Ticaret gemilerinin serbestçe geçmesine karar verildi Savaşı zamanında Savaş gemilerinin geçişi Türkiye'nin isteğine göre düzenlenecektir.
Savaş tazminatları: Dünya Savaşı nedeni ile galip devletler Türkiye'den tazminat isteklerinde bulundular savaş sırasında Almanya'da rehin tutulan 5 milyon altınımız ile savaş yıllarında İngiltere'ye sipariş edilen ve Bedeli ödenen iki Savaş gemimiz savaş tazminatı Sayıldı Böylece fiilen elimizde bulunmayan mallar karşılık gösterilerek Savaş tazminatları ödenmiş oldu.
Yunanistan ise Kurtuluş Savaşı sırasında
milletlerarası kurallara uymadığınız ve Anadolu'da büyük tahribat Yaptığını kabul ettiği bunun içinde karaağacı savaş tazminatı olarak Türkiye'ye verdi.
Devlet borçları sorunu: Osmanlı Devleti'nden kalan borçlar Osmanlı'dan ayrılan yeni devletler arasında dönüştürüldü Türkiye'ye düşen ise düzenli taksitlere ayrıldı Türk Lirası veya Fransız Frangı olarak ödenmesi kararlaştırıldı borçların ödenmesi ile ilgili her türlü yabancı denetim ve gözetimi son verildi.
patrikhane sorunu: Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı boyunca azınlıklar ve Dış güçlerle birlikte hareket eder Fener Rum patrikhanesi'nin yabancı kiliseleri ilişki kurmaması şartı ile Türkiye'de kalması kabul edildi.
Yabancı okullar sorunu: Türkiye'deki yabancı okulların bağlı bulunacakları rejim Lozan'da bir esasa bağlandı Buna göre yabancı okullar Türk kanunlarına ve diğer okulların bağlı bulundukları Tüzük ve yönetmelik hükümlerinin uyacaklardır Türk hükümeti bu okulların öğrenimini düzenleyecektir.
Adalar sorunu: Rodos ve 12 Ada italyanlara bırakıldı Bozcaada Gökçeada ve tavşan Adaları TBMM'ye verildi Ege Adaları Yunanistan'a verildi Yunanistan'ın Anadolu kıyılarına yakın olan Adaları askeri amaçlar için kullanılması yasaklandı Kıbrıs ise İngiltere'ye bırakıldı.
Ermeni Yurdu sorunu: Sevr Antlaşması ile Doğu Anadolu'da kurulması karar verilen Ermeni devletinin kuruluşundan vazgeçildi ve bölgenin Türk toprağı olduğu kabul edildi.
İstanbul'un boşaltılması sorunu: İstanbul'daki işgal güçlerinin şehri bir buçuk ay içerisinde boşaltmaları karara bağlandı.
Dikkat: Lozan'da çözüme kavuşturulamayan tek konu Musul sorunudur.
Hatırlayalım: Lozan'da çözümlenmesine rağmen ilerleyen dönemde tekrar gündeme gelen konular ise şunlardır Boğazlar sorunu dış borçlar meselesi nüfus mübadelesi sorunu Yabancı okullar sorunu.
Bilgilendirelim: Gazi Mustafa Kemal'e göre Lozan Antlaşması Türk milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı zannedilmiş büyük bir suikastin Çünkü şunu ifade eden bir belgedir.
Suriye sınırı: 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması'nda belirlenen sınırlar kabul edilmiştir Irak sınırı Musul Kerkük sorunundaki anlaşmazlıklardan dolayı sınır belirlenemediği sınırın daha sonra Türkiye Büyük Millet Meclisi ile İngiltere arasında yapılacak ikili görüşmelerde belirlenmesine karar verildi Batı sınırı Meriç Nehri sınır kabul edildi.
Kapitülasyonlar sorunu: yüzlerce yıl sürüp giden ve Osmanlı devletinin gelişmesini her yönden engelleyen adli mali bütün kapitülasyonlar kaldırılmıştır azınlıklar sorunu azınlıklar Türk vatandaşı kabul edildi azınlıklara Türk vatandaşlarına tanınan tüm haklar tanındı ayrıcalıklar ise kaldırıldı Türkiye'deki en kalabalık azınlık durumunda bulunan bunların istanbuldakiler hariç Yunanistan'a gönderilmesi kararlaştırıldı Batı Trakya hariç Yunanistan'da yaşayan Türklerin Türkiye'ye gönderilmeleri ne karar verildi.
Boğazlar sorunu: boğazların İdaresi başkanlığını Bir Türk'ün yapacağı uluslararası komisyona bırakıldı boğazların her iki yakasında yirmişer kilometrelik askerden arındırılmış bölge oluşturuldu boğazlardan Ticaret gemilerinin serbestçe geçmesine karar verildi Savaşı zamanında Savaş gemilerinin geçişi Türkiye'nin isteğine göre düzenlenecektir.
Savaş tazminatları: Dünya Savaşı nedeni ile galip devletler Türkiye'den tazminat isteklerinde bulundular savaş sırasında Almanya'da rehin tutulan 5 milyon altınımız ile savaş yıllarında İngiltere'ye sipariş edilen ve Bedeli ödenen iki Savaş gemimiz savaş tazminatı Sayıldı Böylece fiilen elimizde bulunmayan mallar karşılık gösterilerek Savaş tazminatları ödenmiş oldu.
Yunanistan ise Kurtuluş Savaşı sırasında
milletlerarası kurallara uymadığınız ve Anadolu'da büyük tahribat Yaptığını kabul ettiği bunun içinde karaağacı savaş tazminatı olarak Türkiye'ye verdi.
Devlet borçları sorunu: Osmanlı Devleti'nden kalan borçlar Osmanlı'dan ayrılan yeni devletler arasında dönüştürüldü Türkiye'ye düşen ise düzenli taksitlere ayrıldı Türk Lirası veya Fransız Frangı olarak ödenmesi kararlaştırıldı borçların ödenmesi ile ilgili her türlü yabancı denetim ve gözetimi son verildi.
patrikhane sorunu: Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı boyunca azınlıklar ve Dış güçlerle birlikte hareket eder Fener Rum patrikhanesi'nin yabancı kiliseleri ilişki kurmaması şartı ile Türkiye'de kalması kabul edildi.
Yabancı okullar sorunu: Türkiye'deki yabancı okulların bağlı bulunacakları rejim Lozan'da bir esasa bağlandı Buna göre yabancı okullar Türk kanunlarına ve diğer okulların bağlı bulundukları Tüzük ve yönetmelik hükümlerinin uyacaklardır Türk hükümeti bu okulların öğrenimini düzenleyecektir.
Adalar sorunu: Rodos ve 12 Ada italyanlara bırakıldı Bozcaada Gökçeada ve tavşan Adaları TBMM'ye verildi Ege Adaları Yunanistan'a verildi Yunanistan'ın Anadolu kıyılarına yakın olan Adaları askeri amaçlar için kullanılması yasaklandı Kıbrıs ise İngiltere'ye bırakıldı.
Ermeni Yurdu sorunu: Sevr Antlaşması ile Doğu Anadolu'da kurulması karar verilen Ermeni devletinin kuruluşundan vazgeçildi ve bölgenin Türk toprağı olduğu kabul edildi.
İstanbul'un boşaltılması sorunu: İstanbul'daki işgal güçlerinin şehri bir buçuk ay içerisinde boşaltmaları karara bağlandı.
Dikkat: Lozan'da çözüme kavuşturulamayan tek konu Musul sorunudur.
Hatırlayalım: Lozan'da çözümlenmesine rağmen ilerleyen dönemde tekrar gündeme gelen konular ise şunlardır Boğazlar sorunu dış borçlar meselesi nüfus mübadelesi sorunu Yabancı okullar sorunu.
Bilgilendirelim: Gazi Mustafa Kemal'e göre Lozan Antlaşması Türk milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı zannedilmiş büyük bir suikastin Çünkü şunu ifade eden bir belgedir.
