Osmanlı Devletinde Toprak (Arazi) Bölümleri Nelerdir ?

OSMANLI TOPRAK YAPISI

Miri Arazi ve Bölümleri

Miri arazi: Devlet hazinesine ait olan bu topraklar 2003 biçilmesi amacıyla reayaya bırakılmıştır.

1. Mukatta: Geliri doğrudan doğruya devlet hazinesine gitmek üzere ayrılmış olan topraklardır.

2. Yurtluk: Gelirleri sınır boylarındaki askerlere verilen topraklardır.

3. Ocaklık: Gelirleri Kale muhafızlarına ve Tersane giderlerine ayrılan Toprak parçasıdır. 
4. Paşmaklık: Gelirleri padişah kızlarına ve annelerine ve İşleri'ne ayrılan topraklardır.
5. Malikane: Üstün hizmetlerine karşılık geliri bazı devlet görevlilerine verilen topraklardır.  
6. Vakıf:  devlet hazinesine ait olan yada kişilerin mülk arazi gelirlerinin sosyal kurumların masrafları için ayrılan topraklardır.
7. Dirlik: Gelirleri yararlılığı görülen kişilere verilen topraklardır. Has ,zeamet ve tımar olmak üzere üçe ayrılmıştır dirlik toprakları.

Dirlik arazi bölümleri:

1. HAS: Geliri 100.000 akçeden fazla dirliklerdir. Padişaha, Hanedan üyelerini, veziriazama Beylerbeyi'ne ,Sancak beylerine ve üst düzey devlet görevlilerine verilirdi.

2. ZEAMET: Geliri 20 bin ile 100 bin arasında olan dirliklerdir.  Eyalet merkezlerinde oturan üst düzey yöneticileri Hazine ve tımar defterdarlarına ,sancaklardaki alay beylerine verilirdi.

3. TIMAR: Geliri 3 bin ile 20 bin akçe arasında olan dirlikleridir. Osmanlı Devleti'ne hizmeti olan bir bölüm asker ve memurlara verilen dirliklerdir.

HATIRLATALIM: Selçuklulardaki ikta sistemi Osmanlı Devleti'ndeki Dirlik sisteminin karşılık gelmektedir.

·         Dirlik sistemi ile toprakların boş kalması önlenmiştir.

·         Üretimde süreklilik sağlanmıştır.

·         En ücra yerlere kadar devlet otoritesi taşınmıştır.

·         Asker ihtiyacı karşılanmıştır.

Mülk Arazi ve Bölümleri:

 Mülk Arazi, kişilerin elinde bulunan ve tamamen kişilere ait olan topraklardır.Fetihleri öncesinde halka ait olan bu topraklar fetihler sonrasında yine o yöre halkına bırakılırdı.

1. Öşri Toprak:  Mülkiyeti Müslümanlara ait olan topraklardır.

2. Haraci Arazi: Bu toprak mülkiyeti Müslüman olmayan yani gayrimüslimlere ait olan topraklardır.

DİKKAT:  Osmanlı Devleti'nde toprağın sebepsiz yere boş bırakan köylüden çift bozan vergisi alınır toprağa el konulurdu ilk olarak dağıtılan topraklara ve diğer mallara devletin el koyması esasına Müsadere adı verilirdi.