Osmanlı Devletinde Toplum Yapısı ve Ekonomi Sistemi

OSMANLI TOPLUM YAPISI

Osmanlı Devleti'nde toplum iki ana grup altında toplanmıştır.

 Bunlardan birincisi askeri adı altında toplanan ve görevleri icabı vergiden muaf bulunan kısımdır.

 İkincisi ise reaya denen Şehirliler, köylüler ve Göçebe aşiretlerin meydana getirdiği vergi mükellefi olan bu gruptur.

DİKKAT: Osmanlı toplumu Avrupa'dan farklı olarak sınıflar arasında aşılmaz duvarlarla birbirinden ayrılmamıştır. Padişah beratı ile askeri zümreden bir kişi veya yaya geçebilirken reayadan bir kimse ise askeri sınıfa geçer bilmekteydi.

Yöneten sınıf : Seyfiye, kalemiye, ilmiye

Seyfiye: Yönetim ve askerlik işlerine bakarlar; Bunlar Veziriazam, vezirle,r Beylerbeyi , sancakbeyi, Tımarlı sipahileri ,Deniz askerleri.

Kalemiye: Bunlar yazışma ve malı işlere bakarlar:Bunlar; nişancı, reisülküttap, defterdarlar.

İlmiye: Din, hukuk ve eğitim işlerine bakarlar. Bunlar Şeyhülislam, Kazasker, kadılar, müderrisler, Cami görevlileri.

Yönetilenler: Yerleşim durumuna göre Osmanlı toplumu Şehirliler, köylüler ve göçebeler.

Millet sistemine göre Osmanlı toplumu Müslümanlar, Hristiyan ortadokslar, Hristiyan Katolikler, Museviler, Ermeniler, Süryaniler ve Nasturiler.

OSMANLI DEVLETİNDE EKONOMİ

 Maliye teşkilatının başı defterdardır. Devlet Hazinesi Hazine-i Amiri denirdi.

Şeri ve örfi vergiler devlet hazinesinin en önemli gelir kaynaklarıdır.

Şeri vergiler:

Öşür: Müslümanlardan alınan ürün vergisidir. 1/10

Haraç: Gayrimüslimlerden alınan ürün vergisidir. 1/5

Cizye: Gayrimüslimlerin askerlik yapmamaları karşılığında ödedikleri vergiler.

Örfi vergiler:

Resmi çift: Müslümanlardan alınan arazi vergisidir.

İspenç: Gayrimüslimlerden alınan arazi vergisidir.

Ağnam: Küçükbaş hayvancılıkla uğraşanlardan alınan otlak vergisidir.

Avarız: Olağanüstü durumlarda alınan vergidir.
Derbent resmi: Yol ve köprü geçişlerinden alınan vergidir.

Hatırlatalım: Osmanlı Devleti'nde şeri ve örfi vergilerin dışında çiftbozan uygulaması da görülmüştür.

Düşünelim: Bu uygulama ile toprakların boş bırakılmasını önüne geçilecek üretimde süreklilik kısa olanlar istemiştir.

Osmanlı Devleti'nin belli başlı gelir kaynakları ve temel giderleri:

Gelirler:  Vergiler,  maden, Tuzla ve orman gelirleri, savaşlarda edile elde edilen ganimetlerin Beşte biri ,bağlı Beylik ve devletlerden alınan vergiler, kazanılan Savaş tazminatları, gönderilen hediyeler.

Giderler: Savaş masrafları dağıtılan ulufe, cülus, bahşişler, bayındırlık hizmetleri, ödenen Savaş tazminatları, devlet görevlilerine ödenen maaşlar, saray harcamaları, gönderilen hediyeler.

Bilgilendirelim: Lonca sistemi Ahilik Teşkilatı Türkiye Selçuklu Devleti'nde esnaf Teşkilatı olan Ahilik Osmanlı Devleti'nde Lonca teşkilatı adıyla devam ettirildi. Bu teşkilat esnaf zanaatkar ve çalışanları ile çatı altında toplanmıştır. Ahilik Kurumu bu özellikleri nedeniyle Sanat Okulu düzeyindeydi.
Lonca teşkilatına alınanlar teşkilatın eğitim öğretim kurallarına uyarak çıraklıktan, kalfalığa kalfalıktan ,ustalara kadar yükselebilirler. Ustalık belgesi almaya icazet denirdi. İcazet alanlara işyeri açma izni verilirdi.

Lonca teşkilatının görevleri : Üyelerine meslek eğitimi vermek.

Üretilen malların fiyat ve kalitesini kontrol etmek.

İşyeri açma ruhsatı vermek.

Üyeleri arasında dayanışma sağlamak.

Üretici ve tüketici haklarını korumak.