20.Yüzyılda Osmanlıda Gelişen Olaylar Trablusgarp Savaşı ve Sonuçları , Uşi Antlaşması

20. YÜZYIL BAŞLARINDA GELİŞEN OLAYLAR

Osmanlı İmparatorluğu'nda dağılmayı önleme çabaları olarak ortaya çıkan fikir akımları

Fikir akımı     Savunucuları                  Savunduğu fikir     Etkili olduğu dönem

Osmanlıcılık:  Genç Osmanlılar               Eşitlik                  I. Meşrutiyet Dönemi

                          (Jön Türkler)

En önemli özelliği Tanzimat dönemiyle başlamış 93 Harbi ile zayıflamış Balkan Savaşı ile tamamen silinmiştir.

İslamcılık: II.Abdülhamid Mehmet Akif  ,amaç Müslüman birlikteliği sağlamak, etkili olduğu dönem, İstibdat dönemi , Birinci Dünya Savaşı'nda Arapların Osmanlı halifesinin Cihad çağrısına uyumaması ile başarısızlığı uğramıştır.

Türkçülük: İttihat ve terakkiciler ile Ziya Paşa savunmuştur savunduğu fikir Türk birliğidir. İkinci Meşrutiyet Döneminde etkili olmuştur. Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasında etkili olmuş ve zamanla Atatürk milliyetçiliğine dönüşmüştür.

Batıcılık: Savunucusu Tevfik Fikret Avrupa değerlerine sahip çıkmayı amaçlamıştır. Lale Devri ve tanzimat döneminde etkili olmuştur türkçülerin Turan idealine karşı İrfan idealini gerçekleştirmişlerdir..

Adem'i merkeziyetçilik: Savunan Prens Sabahattin’dir. Savunduğu fikir federalcilik bir en önemli özelliği İkinci Meşrutiyet Döneminde ayrılıkçı ayaklanmaların hızlanmasında etkili olmuştur.

Yirminci yüzyılda meydana gelen savaşlar

Hatırlatalım: Yirminci yüzyılda yaşanan savaşlar da iki önemli neden etkili olmuştur.

Bunlar:

1. Fransız İhtilali ile ortaya çıkan milliyetçilik hareketleri

2. sanayi inkılabının sonucu olarak ortaya çıkan Sömürgecilik yarışıdır. Örneğin Trablusgarp Savaşı'nın çıkmasında Sömürgecilik hareketleri etkili olurken Balkan savaşlarında milliyetçilik sorunu etkili olmuştur.

Trablusgarp Savaşı (1911 – 1912)

Savaşı'nın nedenleri:

• İtalya'nın Siyasi birliğini geç kurması
• İtalya'nın hammadde ve pazar payına aramaya girişmesi
• İtalya'nın habeşistan'ı başarısızlığını telafi etmek istemesi
• Trablusgarp'ın coğrafi açıdan İtalya'ya yakın olması

Trablusgarp'ın sonuçları:

•  İtalya ile Uşi Anlaşması imzalandı
• Trablusgarp ve Bingazi kaybedildi
• Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika egemenliği sona erdi
• Osmanlı Devleti'nin 12 Ada ve Rodos egemenliği fiilen sona ermiştir.

• İtalya İngiltere Fransa ve Rusya'nın da onayını aldıktan sonra 28 Eylül 1911 de Osmanlı Devleti'nden Trablusgarp'ın boşaltılmasını ve kendisine teslim edilmesini istedi. Bu hukuk dışı isteği Osmanlı Devleti tarafından reddedilince, İtalya Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etti.

Dikkat: Osmanlı Devleti İngilizlerin Mısır'ı işgal altında tutması ve Trablusgarp sahillerinin İtalyan kontrolünden olması nedeniyle bölgeye ne karadan nede denizden gerekli yardımında bulunamamıştır.

• Mustafa Kemal ve Enver Paşa'nın önderliğinde yerel hareket desteklenmiş ve Derne, tobruk ile Bingazi cephelerinde önemli başarılar elde edilmiştir.

Dikkat: Mustafa Kemal emperyalizme karşı ilk askeri başarısını Trablusgarp Savaşı'nda Derne ve tobruk cephelerinde kazanmıştır.

• Trablusgarp Savaşı'nın subaylarını Balkan Savaşı nedeniyle geri çağıran Osmanlı Devleti İtalyanlarla Barış imzalamak zorunda kalmıştır.

 Uşi Antlaşması 15 Ekim 1912

•  Bu antlaşmaya göre ;Trablusgarp ve Bingazi İtalya'ya bırakıldı. 

Düşünelim: Böylece Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika egemenliği sona ermiştir 12 Ada Balkan Savaşları sonuçlanana kadar geçici olarak İtalya'ya bırakıldı.

Dikkat bu madde Balkan savaşlarında Yunanistan'a karşı alınan bir ömre niteliği taşır. 12 Ada daha sonra Lozan Antlaşması'yla İtalya'ya devredilecek İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Yunanistan'a bırakılacaktır.

• Müslüman olan Trablusgarp halkı dini bakımdan Osmanlı halifesi ne bağlı kalacaktır.

Düşünelim: Bu durum Osmanlı Devleti'nin Halifeliğin siyasi gücün den yararlanarak bölge halkı ile olan kültürel Bağlarını devam ettirmek istediğini gösterir.

Unutmayalım: Osmanlı Devleti 18 yüzyılda Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan Kırım halkı için yirminci yüzyılda Uşi Anlaşması'nda Trablusgarp halkı için Halifeliğin siyasi gücünden yararlanmaya çalışmıştır.

• İtalya diğer devletlerin onaylaması halinde kapitülasyonların kaldırılmasına karşı çıkmayacaktı.
• Osmanlı dış borçlarının trablusgarp'ın payına düşecek kısmı italyanlarca ödenecektir.

Bilgilendirelim: Osmanlı Devleti'nin Kuzey Afrika'yı kaybetmek kronolojisi:
1830 Cezayir
1847 Fas
1881 Tunus
1882 Mısır
1912 Trablusgarp