Osmanlı Devletinde Hukuk, Edebiyat, Eğitim ve Öğretim Konu Notları Kpss Hazırlık

OSMANLIDA HUKUK

Osmanlı Devleti'nde hukuk sistemi şekildedir:

Şer'i hukuk ve örfi hukuk

1. Şeri Hukuk:

İslam Hukukudur

Kaynağını Kur'an ve hadisler oluşturur

Toplumsal ilişkileri düzenler

Davalarında kadınlar bekar

Kadı’nın verdiği kararın temyizi Kazaskerce gerçekleştirilir

2.Örfi hukuk:

Geleneksel hukuktur

Kaynağı, hükümdar Emirleri ve divan kararlarıdır

Ferman, Berat, kanunname, adaletname ve tevki bu alanı belirleyen kaynaklardır.

Devletle toplum ilişkilerini düzenler.

DİKKAT: Osmanlı hukuk sistemi 19. yüzyıldan itibaren batılılaşmaya başladım Tanzimat Fermanı ile Hukukun üstünlüğü ilkesi kabul edildi.

Tanzimat Döneminde:

Batılı tarzda açılan Nizamiye medreseleri açıldı.

Şur'ay-ı devlet ( Danıştay) kuruldu.

II. Abdülhamit döneminde ilk anayasa Kanuniesasi yürürlüğe girdi.

OSMANLI DEVLETİNDE EĞİTİM-ÖĞRETİM

Osmanlı Devleti kişinin topluma yararlı ve meslek sahibi bir insan olmasını Ayrıca Kanunlara uymasını hedefleyen bir eğitim anlayışını uygulamıştır.

Bu sistemde eğitim devletin okullarında verildiği gibi esnaf örgütleri , camiler , tekke ve zaviyelerde verilirdi.

Hatta köy köy dolaşan halk şairleri, tüccarlar haber taşıma özellikleri nedeniyle eğitim sisteminin birer parçası durumundaydılar.

Örgün eğitim kurumları: Sıbyan mektepleri, medreseler ,Acemi oğlanlar Ocağı, Yeniçeri Ocağı ,Enderun Mektebi.

Yaygın eğitim kurumları: Camiler, tekkeler, zaviyeler, loncalar, Saraylar, konaklar
Klasik kurumlar: Mahalle mektepleri, İlköğretim çağına gelmiş çocukların dini ve ahlaki eğitim aldıkları okullardır.

Medreseler: Orta ve yüksek öğretim düzeyinde dini ve pozitif testlerin okutuldu okullardır. Enderun: Devşirme eğitimi veren Saray okullarıdır.

 Lonca teşkilatı: Usta - Çırak ilişkisi ile bağlı olarak mesleki eğitim veren okullardır.

Unutmayalım: Osmanlı Devleti'nde ilk medrese Orhan Bey döneminde İznik'te açılmıştır. Fatih döneminde sahn-ı Seman, Kanuni Döneminde Süleymaniye medreseleri açılmıştır. Enderun Mektebi ilk kez II. Murad döneminde Edirne'de açılmıştır.

Osmanlı'da yeni eğitim kurumları:

İptidailer: ilkokul düzeyindeki okullardır.

Rüştiyeler: Ortaokul düzeyinde eğitim öğretim kurumlarıdır.

İdadiler: Lise düzeyinde okullardır.

Mühendishaneler: Askeri amaçlı ilk teknik okullardır.

Mekteb-i Harbiye: Bugünkü harp okullarının temelidir.

Mızıkay-ı Hümayun: Askeri bando okuludur.

Darülfünun: Günümüzde fen edebiyat fakültelerinin ilk halleridir.

Darülmuallim (öğretmen Okulu): İstanbul'da açılan okulun amacı öğretmen yetiştirmekti. İlk müdürü Ahmet Cevdet Paşadır.

Galatasaray sultanisi: Türkiye'de lise düzeyinde ilk defa açılan okuldur. Sultan Abdülaziz Fransa  seyhatimden sonra Fransızca öğrenim yapan bu okulun açılmasına izin vermiştir.

Darülmaarif: Rüştiyeler ile Darülfünun arasındaki kademelerde bugünkü liselerin zengin sayılabilecek ve aynı zamanda devlet memuru yetiştirmek için kurulan okuldur.

OSMANLIDA DİL VE EDEBİYAT

• Osmanlı kuruluş devrinde edebiyat ve bilim eserleri arı bir Türkçe ile yazılmıştır.
• Yükselme döneminde sınırlar genişleyince Arapça ve Farsçadan dilimize pek çok kelime girmiştir.  Türkçe'nin gelişim haline Osmanlıca denilmiştir.
• Osmanlı Devleti'nde edebiyat divan edebiyatı ve halk edebiyatı olmak üzere ikiye ayrılmıştır.
• On dokuzuncu yüzyıldan itibaren edebiyatta önemli gelişmeler olmuştur. Bu dönemde edebiyat batının etkisi altına girmiştir.
• Şinasi, Tevfik Fikret ,Namık Kemal, Ömer Seyfettin Batı tarzında eserler yazmışlardır.