18.Yüzyıl Islahatları (Lale Devri Hareketleri) Osmanlı İmparatorluğu Yenileşme Çalışmaları Kpss Notu

 18.YÜZYIL ISLAHATLARI

Lale Devri yenileşme hareketleri 1718 - 1730

Başlangıç 1718 Pasarofça Antlaşması - Bitiş 1730 Patrona Halil İsyanı

III.Selim ve  sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim paşa dönemin özellikleri:

Batı ilk kez örnek alınmaya başlandı.

Sivil mimari oldukça gelişti.

Askeri alanda hiçbir şekilde yenilik yapılmadı.

Dönemin ünlü şairi Nedim , ünlü minyatür sanatçısı Levnidir.

Lale Devri'nde meydana gelen yenilikler: Sait efendi ve İbrahim Müteferrika tarafından İstanbul'da ilk Türk Matbaası 1727 de kuruldu.

DİKKAT: Birçok hattatın işsiz kalacağından endişe edildiği için din çevrelerinin tepkisinden çekildiğinden dolayı kurulan bu ilk Türk matbaasında dini kitapların basını yasaklanmıştır.

Bilgilendirelim: Osmanlı matbaasında basılan ilk eserler şunlardır:

Vankulu lügatı            Kpss , Tarih , Hazırlık , ıslahat

Cihannüma

Naima tarihi.

Paris Viyana gibi Avrupa başkentlerinde geçici elçilikler açıldı.

Düşünelim: Geleneksel Osmanlı diplomasisi anlayışının değişmeye başladı.

Osmanlı Devleti'nin batıda üstünlüğünü kabul edip Avrupa'yı yakından tanımak istedi.

Reis-ül küttap’lık makamı ile kalemiye sınıfının Osmanlı yönetimindeki etkinliğinin artacağının göstergesidir.

Bilgilendirelim: Osmanlı Devleti ilk geçici elçiliğini Paris'te açmıştır Paris'e görevlendirilen ilk sefir elçisi 28 Mehmet Çelebi’dir.

İlk kez bu dönemde itfaiye teşkilatı tulumbacılar kuruldu.

İlk kez çiçek aşısı uygulandı.

Yalova'da Kağıt, İstanbul'da kumaş ve çini fabrikaları kuruldu.

Yeni kütüphaneler ve tercüme büroları açıldı.

Barok tarzı mimari eserler görülmeye başlandı.

Resim ve minyatür sanatları gelişti.

I.Mahmut dönemi yenileşme (ıslahat) hareketleri 1730 - 1754

Askeri alanda ilk kez batıyı örnek alan yeniliklere gelişti.

Orduyu modernleştirmek için Avrupalı danışmanlardan yararlanma yoluna gidildi.

Humbaracı Ahmet Paşa ,Topçu ve humbaracı ocaklarında ıslahat çalışmaları yaptı.

Osmanlı ordusunu Avrupa orduları gibi örgütleyerek alay ,Tabur Bölük sistemini yeniden düzenledi.

Üsküdar Toptaşı’ında bir Handeshane açtı.      
Kpss , Tarih , Hazırlık , ıslahat
Bilgilendirelim: Handeshane Türkiye'de ilk defa yüksek teknik eğitim yapan bir okul olması bakımından önemlidir. Subay yetiştirmek üzere açılan Bu okul III. Selim zamanında kurulacak olan mühendishane- i Berri Humayun’un çekirdeği kabul edilmektedir.

Fransızca'dan matematik ve astronomiye ait kitaplar tercüme edildi.

DİKKAT: Humbaracı Ahmet Paşa'nın Ordu'da yaptığı çalışmalar Osmanlı ordularının 1736 1739 Osmanlı Rus ve Avusturya savaşlarında başarılı olmasında ve Osmanlı Devleti'nin gerileme dönemindeki son kazançlı anlaşması olan Belgrad anlaşmalarının imzalanmasında büyük rol oynamıştır.

III.Mustafa dönemi yenileşme (ıslahat) hareketleri 1757 - 1774

Yeniliklerde Baron De Tot adlı kişilerin yararlanılmıştır.

Sürat topçuları Ocağı kuruldu.

Donanmada görev alacak yetenekli subay yetiştirmek amacıyla mühendishane- i Berri humayun 1773 de açıldı.

Bilgilendirelim: Mühendishane- i berri Hümayun III. Mustafa zamanında kuruldu için bugün okulun yerine geçmiş olan Deniz harp okulunun kuruluş yılı olarak da III. Mustafa Zamanı kabul edilmektedir.
Kpss , Tarih , Hazırlık , ıslahat 

Maliye de düzenlemeler yapıldı ilk iç borçlanma sistemi esham uygulandı.

I.Abdülhamid dönemi yenileşme (ıslahat) hareketleri 1774 - 1789

Ordu'nun subay ihtiyacını karşılamak amacıyla İstanbul'da bir İstihkam Okulu açıldı.

Cezayirli Hasan Paşa donanmanın ıslahıyla görevlendirildi.

Modern gemi yapımı amacıyla Haliç Karadeniz ve Ege kıyılarında yeni Tersaneler inşa edildi.

Gemi yapımında Fransız ve İngiliz gemileri örnek alındı.

Maliyeyi düzeltmek amacıyla Yeniçeri sayımı yapıldı.

Ulufe sahteciliği ve alım - satım önlenmeye çalışıldı.

DİKKAT: Daha fazla yabancı uzmandan yararlanmak amacıyla yabancı uzmanların Müslümanlığı kabul etmeleri ve Osmanlı kıyafeti giymeleri şartı bu dönemde kaldırıldı.

III.Selim dönemi yenileşme hareketleri 1789 – 1807

Islahatlar konusunda devlet ileri gelenlerinin görüşlerini almak üzere meşveret meclisi kuruldu.

Düşünelim: Meşveret Meclisi'nin açılması III. Selim'in yapacağı yenilikleri devlet politikasına dönüştürmek istediğini gösterir.

Nizam ı Cedid adıyla Fransız ordusu örnek alınarak yeni bir ordu kuruldu.

DİKKAT:  Nizam ı Cedid ordusu ilk askeri başarısını Fransızlara karşı Akka savunmasında elde etmiştir.

Islahat hareketlerine ve Nizami Cedid ordusunu gelir sağlamak amacıyla iradi Cedid adıyla yeni bir hazine kuruldu.

 Düşünelim: Bu durum nizam-ı Cedid ordusunun sürekliliğini sağlamak istediğini göstergesidir.

Mühendishane- i berri Humayun kuruldu.

Mühendishane- i Bahri Hümayun geliştirildi.

Tersaneler yenilendi ,modern toplar döküldü.

Avrupa'daki gelişmeleri öğrenmek için Paris Londra Viyana ve Berlin'de Daimi elçilikler açıldı.

İlmiye sınıfında ve devlet dairelerinde düzenlemeler yapıldı.

Bilim ve sanat eserleri batı dillerinden Türkçeye çevrildi.

Yerli malı kullanımı teşvik edildi.

Matbaay-ı amire adıyla ilk devlet Matbaası kuruldu.

 Fransızca devletin resmi yabancı dili haline getirildi.

Vezirlerin sayısı azaltıldı.

DİKKAT: Nizami Cedid terimi dar anlamda III.Selim'in Avrupa usulünde yetiştirmek istediği talimli askeri ifade ederken.

Geniş anlamda ise askeri idari sosyal İktisadi ve benzeri alanlarda başarmak istediği Islahatların bütününü ifade etmektedir.

Osmanlı devlet yapısında ilk Radikal değişiklikler yapma eğilimi III. Selim döneminde başlamıştır.

III. Selim dönemi Kabakçı Mustafa isyanı ile son bulmuştur

 Kpss , Tarih , Hazırlık , ıslahat