Eğitim Kültür ve Sosyal Alanında Yapılan İnkılap Hareketleri İnkılap Kpss Ders Notları

Eğitim ve Kültür Alanında Yapılan İnkılap Hareketleri

Tevhidi Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesi 1924 

Önemi: Yeni eğitim öğretim birliği sağlandı
Bütün Eğitim Kurumları Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlandı 
Yabancı okulların ders programlarına Türkçe kültür dersleri kondu ve bu derslerinin Türk öğretmenler tarafından okutulması sağlandı 
Eğitimi laikleşmesi alanında önemli bir adım atıldı 

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: laiklik milliyetçilik halkçılık


Medreselerin kapatılması 1924 

Önemi: Toplumdaki kültür çatışmalarının önüne geçildi.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi:  laiklik

Maarif Teşkilatı Hakkında Kanunun çıkarılması 1926 

Önemi:  Bu kanun tevhidi Tedrisat Kanununun tamamlayıcısı niteliğindedir 
Devletin izni olmadan okul açılamayacağı belirtildi
İlk ve orta öğretim esasları belirlendi

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: laiklik halkçılık milliyetçilik

Yeni Türk harflerinin kabulu 1928 

Önemi:  Batı dünyası ile yaklaşma yoluna önemli bir adım atıldı 
Okuma yazma oranı sürekli artarken basılan kitap sayısında da büyük bir artış meydana geldi 

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: milliyetçilik, halkçılık, inkılapçılık

Millet mekteplerinin açılması 1929 

Önemi: Türk tarihinde ilk defa bir okuma yazma seferberliği başlatıldı. 

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: halkçılık ,milliyetçilik


Türk Tarih Kurumu'nun kurulması 1931 

Önemi: Milli tarih anlayışı yolunda önemli bir adım atıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi:  Milliyetçilik


Türk Dil Kurumu'nun kurulması 1932 

Önemi: Selçuklu ve Osmanlı'da ihmale uğrayan Türk dilinin Öz güzelliğini ve zenginliğini ortaya çıkarmak ve Türk dilini yabancı dillerin boyunduruğundan Kurtarmak yolunda önemli bir adım atıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: Milliyetçilik


Halkevlerinin açılması 1932 

Önemi: Halkın politik ideolojik ve kültürü eğitimi sağlamak amaçlandı Osmanlı Devleti zamanında açılan Türk ocaklarının yerine almak üzere açıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: Halkçılık ve milliyetçilik


Köy Enstitüleri'nin açılması 1940 

Önemi: Türk köylüsünün eğitimini hızlandırmak kalkınmasını Ve toprağa bağlanmasını sağlamak amacıyla açıldı. 1950 den sonra bu okullar büyük ölçüde işlevini yitirdi.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: milliyetçilik ve halkçılık

Bilgilendirelim: Atatürk döneminde açılan okullar:
Sanat Enstitüleri, kız Enstitüleri ,Ankara Hukuk Fakültesi, Gazi Orta Öğretmen Okulu ve Eğitim Enstitüsü , milli Musiki ve temsil Akademisi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi ,Ticaret okulları, Akşam Sanat okulları, yüksek Ziraat Enstitüsü, Mülkiye Mektebi , İstanbul Üniversitesi , Güzel Sanatlar Akademisi

SORU: Atatürk şimdiye kadar izlenen eğitim ve öğretim yöntemlerinin ulusumuzun geri kalmasında en önemli etken olduğu kanısındayım Onun içindir ki bir ulus eğitim programında söz ederken eski dönemin boş inananlardan ve doğuştan getirdiğimiz niteliklerini ile hiçbir ilişkisi olmayan yabancı düşüncelerden doğudan ve batıdan gelebilen tüm etkilerden uzak ulusal kimliğimiz ve tarihimizle uyusan bir kültürü kastediyorum demiştir.

Atatürk'ün sözleriyle aşağıdakilerden hangisine vurgu yaptığı savunulamaz?

A) ulusal değerleri korumaya 
B) eğitim ve öğretimde çağdaşlaşmaya
C) ulusal değerlere Uygun eğitim modeli seçmeye 
D) toplumsal yapımızın ihtiyaçlarını karşılamaya 
E) geçmişteki eğitim sistemini devam ettirmeye

ÇÖZÜM: 
Atatürk bu sözleriyle çağdaş ve ulusal bir eğitim öğretim sisteminin önemini vurgulamıştır Buradan hareketle a b c ve d seçeneklerine ulaşılabilir ancak geçmişteki eğitim sistemini devam ettirmek çağdaşlaşma düşüncesine ters düşen bir durumdur.
O halde doğru cevap E


Toplumsal Yaşamın Düzenlenmesine Yönelik İnkılaplar

Şapka ve kılık kıyafet kanunu 25 Kasım 1925

Önemi Türk erkeklerinin başlık olarak şapka giymesi kararlaştırıldı 
1934 yılında çıkarılan bir kanunla da Din adamlarının muhabbetler ve ayinler haricinde dini kıyafetlerle dolaşmaları yasaklandı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: laiklik inkılapçılık



Tekke zaviye ve türbelerin kapatılması 30 Kasım 1925

Önemi Türk toplumunun çağdaşlaşması ve laikleşmesi yolunda önemli bir adım atıldı. şeyhlik, dervişlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, türbedarlık gibi unvanlar kaldırıldı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkeleri: laiklik , milliyetçilik


Miladi Takvim'in kabul edilmesi 26 Aralık 1925
 Önemi batılı ülkelerle olan ilişkilerin düzene konulması ticari ve Mali konulardaki kırışıklıkların giderilmesi amaçlandı Ayrıca 1935 yılında hafta tatilinin cumadan pazara alındı.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi:  inkılapçılık



Ölçü ve tartı birimlerinin değiştirilmesi 1 Nisan 1931 

Önemi Batı ölçü birimlerini kabul edilmesiyle hem ticari ve ekonomik işler kolaylaştı hem de Yurdun her yerinde ortak bir ölçü düzeni kuruldu.

İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: inkılapçılık



Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi 21 Haziran 1934

Önemi askere alma işlerinden ekonomik işlere kadar tüm işlerde kolaylık sağlandı Aynı yıl Osmanlı toplum yapısının devam ettiren canlandıran ve eski ünvanlar kaldırıldı. 


İlişkili olduğu Atatürk ilkesi: Halkçılık


SORU:  Aşağıda verilmiş olanlardan hangi seçenek sosyal hayattaki ayrıcalıkları önlemek amacına 
hizmet ettiği savunulamaz?

A) tekke ve zaviyelerin kapatılması 
B) Hacı Hafız Molla gibi ünvanların kaldırılması 
C) Medeni kanunun kabul edilmesi 
D) devlet istatistik Enstitüsü'nün kurulması 
E) dini giysilerin Muhabbetler dışında girmesinin yasaklanması

ÇÖZÜM:  Atatürk döneminde Türkiye'de sosyal hayattaki ayrıcalıkları önlemek amacıyla su düzenlemeler yapılmıştır tekke ve zaviyeler kapatılmıştır Hacı Ağam Allah Hafız gibi ünvanların kullanılması kesinlikle yasaklanmıştır medeni kanun kabul edilmiştir dini giysilerin Muhabbetler dışında giyilmesi yasaklanmıştır devlet İstatistik Enstitüsü ise
sosyal hayattaki ayrıcalıkları önlemeye yönelik bir düzenleme değildir.

Yani doğru seçenek D

Ekonomik alanda meydana gelen gelişmeler

Atatürk döneminde uygulanan ekonomi politikaları
Bu dönemdeki ekonomik politikaları İki dönem halinde ele alınabilir birinci dönem 1923 ile 1929 arasındaki liberal ekonomi dönem, ikinci dönem ise 1929 ile 1938 yılları arasında gerçekleşen devletçi ekonomik dönemdir.


1.DÖNEM

Liberal ekonomik dönem 

• Bu dönemde devlet üretime katılmadı 
• Özel sektör devletçe desteklendi 
• İzmir İktisat Kongresi düzenlendi 
• Misakı iktisadi ilkeleri kabul edildi 
• Özel sektöre kredi için İş Bankası kuruldu 1924 te 
• Aşar vergisi kaldırıldı 1925 
• Ticaret ve sanayi odaları kuruldu 1925
• Maden işletmek ve sanayi kuruluşlarına destek olmak için Sanayi ve maadin Bankası açıldı 1925
• Konut yapımını kolaylaştırmak ve kredi sağlamak amacıyla emlak ve eytam Bankası açıldı 1926 
• 1 Temmuz 1926 yılında Kabotaj Kanunu çıkarıldı Bu kanun ile Türk denizlerinde yük ve yolcu taşıma hakkı sadece Türk gemilerine verildi Böylece denizlerimizde devamsızlık sağlanmış oldu.
• Teşviki Sanayi Kanunu çıkarıldı 1927 Toprak reformu yasası çıkarıldı 1929.

2.DÖNEM

Devletçi ekonomik dönem 

• Devlet üretime katıldı 
• özel sektörün varlığı devam etti 
• Merkez Bankası kuruldu 1930 
• Halk Bankası kuruldu 1930 
• Birinci beş yıllık sanayi planı kabul edildiği 1933 
• Birinci beş yıllık sanayi planı uygulamaya kondu 1934
• Sümerbank açıldı 1933 Maden Tetkik Arama Enstitüsü açıldı 1935 
• Etibank açıldı 1935 
• Türkiye Denizcilik Bankası açıldı 1937

Paşabahçe, Şişecam , Seka , et balık kurumu , Merinos fabrikaları , deri fabrikası , ipek fabrikası açıldı.

NOT: Karabük Demir Çelik İşletmesi açıldı 1939 Karabük Demir Çelik İşletmesi Atatürk'ün ölümünden yaklaşık bir yıl sonra açılmıştır.

Atatürk İnkılapları,Siyasi Alanda,Hukuk Alanında,Yapılan Değişiklikler Kpss Hazırlık Notları

Atatürk inkılapları

Türk inkılabının amaçları

1. Türkiye'yi Çağdaş medeniyetler seviyesine çıkartmak
2. Modern Avrupa devletleri ile Türkiye'yi bütünleştirmek
3. Osmanlı Devleti'nden kalmış ve halkın ihtiyaçlarına cevap vermeyen kurumlarının yerine Çağdaş kurumlar oluşturmak
4. Türkiye'de ulusal egemenlik ilkesinin yerleştirmek.

Türk inkılabının özellikleri şunlardır :

• Türk İnkılabı halkın Ve zamanın ihtiyaçlarından doğmuştur
• Demokratik bir hazırlık safhası yoktur
• Hazırlayanların ve uygulayıcıların aynı kişilerdir
• Ulusal bağımsızlık ve ulusal egemenlik mücadelesinin bir anda gerçekleştirmiştir
• Esaret altında yaşayan toplumlara örnek ve cesaret olmuştur

Düşünelim:  Bu özellik Türk inkılabının Evrensel nitelikleri olduğunu gösterir.

Siyasi alanda yapılan inkılaplar:

• Saltanatın kaldırılması 1 Kasım 1922 - lilişkili olduğu ilkeler aiklik ve Cumhuriyetçilik
• Cumhuriyet'in ilan edilmesi 29 Ekim 1923 -ilişkili olduğu ilkeler Cumhuriyetçilik
• Halifeliğin kaldırılması 3 Mart 1924 -ilişkili olduğu ilkeler laiklik cumhuriyetçilik ve milliyetçilik
• Şeriye ve Evkaf vekaletinin kaldırılması 3 Mart 1924- ilişkili olduğu İlke laiklik
• Erkan'ı Harbiye nezaretinin kaldırılması 3 Mart 1924- ilişkili olduğu İlke Cumhuriyetçilik
• Çok partili hayata geçiş denemeleri ve siyasi partilerin kurulması 9 Eylül 1923 -17 Kasım 1924- 12 Ağustos 1930- ilişkili olduğu İlke Cumhuriyetçilik

Hukuk alanında yapılan inkilaplar

Hukuktaki inkılapların nedenleri

• Milliyet, din, mezhep ve tarikat farklılıklarından dolayı Ülkede hukuk birliğinin sağlanamaması
• Halkın evlenme, boşanma ve miras gibi konularda kendi dini kurallarına uygulaması
• Ceza hukukunun şahısların güvenliğini sağlamada yetersiz kalması ve modern ceza hukukunun uyumaması
• Kadın haklarıyla ilgili kanunların yetersiz olması 

1924 Anayasası

1924 Anayasası'nın bazı önemli maddeleri

• Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir
• Devletin yönetim şekli cumhuriyettir
• Devletin dini İslam ,başkenti Ankara, dili Türkçedir
• Yasama yürütme ve yargı yetkisi meclisin kontrolündedir
• TBMM üyeleri dört yılda bir seçilir
• Tüm vatandaşlar kanunlar karşısında eşittir.

1924 Anayasası'nda yapılan değişiklikler

• 1928 Devletin dini İslam'dır ibaresi anayasadan çıkarıldı
• 1928 cumhurbaşkanı ve milletvekillerinin yemin biçimi değiştirildi
• 1930 kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı verildi
• 1933 kadınlara muhtarlık seçimlerine katılma hakkı verildi
• 1934 Kadınlara milletvekili seçme seçilme hakkı verildi
• 1937 Atatürk ilkeleri anayasaya girdi
• 1945 anayasanın dili Öz Türkçeleştirildi
• 1946 Tek dereceli seçim sistemine geçildi.

Medeni kanunun kabulü 17 Şubat 1926

Medeni Hukuk şahısların doğumdan ölüme kadar olan ilişkilerini düzenleyen özel hukuk dalıdır. kişiler hukuku, aile hukuku, eşya hukuku, Miras Hukuku, Medeni Hukuk kapsamında yer alırlar ve medeni kanunla düzenlenir.

• Türk Medeni Kanunu Atatürk'ün emriyle bize uygun ve en yeni olan İsviçre Medeni Kanunu tercüme edilerek hazırlandı. 

Medeni kanunun getirmiş olduğu yenilikler

• Tek kadınla evlenme şartının getirilmesi
• Resmi nikahı zorunluluğunun getirilmesi
• Miras paylaşımında kadın ve erkek eşitliğinin geçirilmesi
• Mahkemelerde kadın erkek şahitlğinin eşit sayılması
• Kadınlara boşanma hakkının verilmesi
• Boşanma halinde kadın ve çocuğun haklarının güvence altına alınması
• Kadınlara meslek seçme hürriyetinin getirilmesi
• Patrikhane ve konsoloslukların mahkeme kurmalarının yasaklanması patrikhanenin din işlerinden başka dünya işleri ile ilgilenmesinin yasaklanması
• Mecelle'nin yürürlükten kaldırılması.

Düşünelim: Türk Medeni Kanunu ile getirilen yenilikler Atatürk'ün halkçılık, laiklik ,milliyetçilik ve inkılapçılık ilkeleri ile ilişkilendirilebilir.

Hukuk alanında yapılan diğer yenilikler:

• İtalya'dan Ceza Kanunu alındı 1926
• İsviçre'den ticaret kanunu alındı 1926
• Almanya'dan ceza muhakemeleri Kanunu ve deniz ticareti kanunu alındı 1929
• İsviçre'den İcra ve İflas Kanunu alındı 1932

Dikkat: Türk Medeni Kanunu ile kadınlara sosyal ve ekonomik haklar verilmiştir. Bu kanunda kadınlara verilen herhangi bir siyasi hak yoktur.

Türk kadınına siyasal hakların verilmesi

3 Nisan 1930 tarihinde kadınlara belediye seçimlerine katılma hakkı verildi

1933 yılında Türk kadını Muhtar seçimlerine katılma hakkına kavuştu

5 Aralık 1934 te ise Kadınlara milletvekili seçme ve seçilme hakkı tanınmıştır.

• Böylece Türk kadını hukuk alanında tam olarak erkekler ile eşit olduğu Avrupa devletlerinin çoğu kadınlara ve bu imkanları sağlayamadan Türk inkılabının kadınlara siyasal haklar verilmesi Atatürk'ün kadınlara verdiği değeri göstermektedir.

Düşünelim: kadınlara siyasal hakların verilmesi halkçılık ve Cumhuriyetçilik ilkeleri ile ilişkilidir.

Partiler ve Çok Partili Döneme Geçiş Denemeleri,Atatürke Suikast,Şeyh sait Ayaklanması, Demokrat Partinin Kurulması, Menemen Olayı ve Partilerin Özellikleri

Partiler ve Çok Partili Döneme Geçiş Denemeleri Cumhuriyet Halk Fırkası 9 Eylül 1923

Özellikleri: 

• Cumhuriyet döneminde Türkiye'de kurulan ilk siyasi partidir.
• Türk ordularının İzmir'e giriş günü olan Dokuz Eylül tarihi Parti'nin kuruluş tarihi olarak belirlendi. 
• Partinin genel başkanlığına Gazi Mustafa Kemal seçildi 
• Anadolu ve Rumeli müdafaa-i hukuk cemiyetlerinin tüm şubeleri halk fırkasına bağlandı
• 10 Kasım 1924 partinin başına Cumhuriyet kelimesi eklendi 
• Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, laiklik ,inkılapçılık ilkeleri 1931 yılında Parti kurultayında ana ilkeler olarak kabul edildi.

Dikkat: Cumhuriyet Halk Fırkası'nın Türk siyasi ve devlet hayatındaki en önemli yeri inkılapları öncülük etmiş olmasıdır.

Terakkiperver (ilerici )Cumhuriyet Fırkası 17 Kasım 1924 
Özellikleri: 

• Cumhuriyet döneminde Türkiye'de kurulan ikinci siyasi partidir. 
• Cumhuriyet döneminin ilk muhalefet partisi
• Partinin genel başkanlığına Kazım Karabekir Paşa, genel sekreterliğine ali fuat paşa seçildi.
• Parti ekonomide liberalizm ilkesini benimsedi.
• Parti'nin ilk şubesi Urfa'da açıldı.
• Partinin basından aldığı destek meclisteki Terakkiperver Cumhuriyet fırkası'na mensup milletvekillerinin yaptıkları konuşmalar yeniliklerin ve ülke bütünlüğünü tehlikeye düşmesine neden olduğu, tcf Şeyh Sait ayaklanması ile ilgisinin olduğu gerekçesiyle ,takrir-i Sükun kanununa dayanılarak hükümet tarafından kapatıldı (5 Haziran 1925)

Şeyh Sait Ayaklanması 13 Şubat 1925 

Ayaklanmanın nedenleri , alınan önlemler ve sonuçları 

Neden: Yenilik hareketlerinin hızlanması 
Alınan önlem: bölgede seferberlik ilan edildi 
Sonuçları: İngiltere Musul sorununu kendi lehine çözebilme için de büyük avantaj sağladı

Neden: Musul konusunun kendi lehine çözmek isteyen İngiltere'nin kışkırtması 
Alınan önlem: takrir-i Sükun kanunu çıkarıldı 
Sonuç: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kapatıldı.

Neden: Saltanat ve halifeliğin kaldırılmasına tepki duyan çevrelerin din elden gidiyor propagandası yapmaları ve hilafet ve saltanatın geri getirilmek istenmesi 
Alınan önlem: İstiklal Mahkemeleri'nin tekrar kurulmasına karar verildi 
Sonuç: Türkiye'de çok partili hayata geçiş için yapılan ilk deneme başarısızlıkla sonuçlandı

Bilgilendirelim: Takrir-i Sükun kanunu 4 Mart 1925 te çıkarılan bu kanunla hükümete ayaklanmalara memleketin düzenini bozacak kişilere teşkilatlara Kışkırtma içeren yayınlara karşı Gerekli tedbirleri alarak gazete kapatmaktan, partileri dağıtmaya kadar varan her türlü yetki veriliyordu.
Yani günümüzde ilan edilen olağanüstü hal yetkilerinin tamamına sahiptir.

Mustafa Kemal Paşaya Suikast Girişimi 16 Haziran 1926 
Cumhuriyet ve inkılaplara karşı olanlar eski ittihatçılar ile birleşerek Mustafa Kemal'i öldürmek istediler. 

Düşünelim: Bu girişim ülkede Demokrasiyi geçilecek siyasi olgunluğa henüz ulaşamadığını ve ayrıca Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılmasının haklılığını gösterir.

Mustafakemalpaşa Bu olay üzerine "benim naciz vücudum elbet bir gün toprak olacaktır, ancak Türkiye Cumhuriyeti ilelebet Payidar kalacaktır," sözünü kullanmıştır düşünelim bu söz Mustafa Kemal Paşa'nın Türk halkına olan güvenini gösterir Çünkü o bu sözüyle Türk milletinin cumhuriyete ve yapılan yeniliklere sahip çıkacağını belirtmiştir.

Serbest Cumhuriyet Fırkası 12 Ağustos 1930 
Özellikleri:

• Serbest Cumhuriyet Fırkası Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'nın teşviki ve desteği sonucunda kurulmuştur.
• Kurucusu Fethi Okyar bey'dir.
• Cumhuriyet döneminin ikinci muhalefet partisidir.
• Serbest Cumhuriyet Fırkası ve cumhuriyetçilik ve milliyetçilik konularında Cumhuriyet Halk Fırkası ile aynı görüşü paylaşmasına rağmen ekonomide liberalizmi savunuyor ve devletçiliğe karşı çıkıyordu. Bu görüşüyle Cumhuriyet Halk fırkasından ayrılıyordu.
• Parti'nin bir süre sonra kontrolden çıkması üzerine Fethi Bey 17 Kasım 1930 tarihinde kurmuş olduğu partiyi kapatmıştır.

Dikkat: Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kurulmasında 1929 dünya ekonomik bunalımı da etkili olmuştur Çünkü dünya ekonomik bunalımı Türkiye'yi de etkilemiş ve meclise değişik düşüncelerin yansıtılması gerekmiştir.

Bilgilerimizi Test Edelim

SORU: 
I-Halk Partisi 

II-Terakkiperver Cumhuriyet Partisi 

III-Serbest Cumhuriyet Partisi 

Atatürk döneminde yukarıdakilerden hangileri muhalefet partisi olarak kurulmuştur?

A)Yalnız I              B)Yalnız II            C) Yalnız III        D) I ve II             E) II ve III

ÇÖZÜM:
Terakkiperver Cumhuriyet Partisi ve Serbest Cumhuriyet Partisi Atatürk döneminde kurulan muhalefet partileri bir Halk Partisi ise 9 Eylül 1923 te Mustafa Kemal Paşa tarafından kurulmuştur 

Cevap : E


SORU:
Atatürk Nutuk'ta takrir-i Sükun kanunu ile İstiklal mahkemelerini İstibdat vasıtası olarak kullanacağımız fikrini ortaya atanlar ve bu fikri telkine çalışanlar oldu. Biz olağanüstü olarak alınan ve fakat yasal olan önlemleri hiçbir vakit ve hiçbir surette kanun üzerine çıkarmak için vasıta olarak kullanmadık demiştir Atatürk'ün bu anlatımıyla takrir-i Sükun Kanunu'nun kabul edilmesi ve İstiklal Mahkemeleri'nin kurulmasına aşağıdakilerden hangisini gerekçe olarak gösterdiği savunulamaz?
A) Devletin hayat ve bağımsızlığını sağlamak 
B) Milletin Medeni ve sosyal gelişmesine ilişkin girişimleri koruma 
C) Ülkenin düzen ve güvenliğini sağlama 
D) Tehlikelere karşı önlem alma zorunluluğu 
E) Uluslararası ilişkileri düzenleme zorunluluğu

ÇÖZÜM:
Takrir-i Sükun kanunu (huzur ve güvenliği sağlama kanunu) ülkenin düzen ve güvenliğini sağlamak amacıyla çıkarılmıştır bu kanunun uygulanması içinde İstiklal Mahkemeleri kurulmuştur takrir-i Sükun kanununun çıkarılmasına ve istiklal mahkemelerinin kurulmasında uluslararası ilişkilerin düzenlenmesi zorunluluğu etkili olmamıştır.

Cevap:  E

Menemen Olayı 23 Aralık 1930 

Özellikleri:

• İzmir'in Menemen ilçesinde Derviş Mehmet ve adamlarının çıkarttığı ayaklanmadır 
• Ayaklarına Cumhuriyet rejiminin ve laikliği Hedef almıştır 
• İsyanı bastırmak isteyen öğretmen asteğmen Kubilay Asiler tarafından şehit edilmiştir 
• Çevreden gelen Askeri birliklerin olaya el koyması üzerine İsyan bastırılmış ve bölgede sıkıyönetim ilan edilerek suçlular gerekli cezaya çarptırılmıştı 

Düşünelim: Menemen Olayı Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılmasının ne kadar yerinde bir karar olduğunu gösterir.

Dikkat: Türkiye'de çok partili hayata geçişin ilk denemesi Şeyh Sait ayaklanması ile ikinci denemesi ise Menemen Olayı ile olumsuz sonuçlanmıştır.

Hatırlayalım: Türk tarihinde irtica (yani gerici) özelliği taşıyan üç olay vardır.
 Bunlar:
31 mart isyanı 
Şeyh Sait ayaklanması 
Menemen olaylarıdır

Demokrat Parti'nin Kurulması 1946 

Başarısız iki denemeden sonra Türkiye 1945 yılına kadar muhalefetsiz Cumhuriyet Halk Fırkası'nın idaresinde yönetilmiştir.  İkinci Dünya Savaşı sırasında tek partinin ülkenin iç ve dış sorunlarını çözmede yetersiz kalması üzerine, Cumhuriyet Halk fırkasından ayrılanlar Adnan Menderes öncülüğünde Demokrat Partiyi kurdular. 1946 seçimlerine Cumhuriyet Halk Fırkası kazandı.

14 Mayıs 1950 seçimlerinde ise gizli oy ve açık sayım yöntemi ile ezici bir çoğunlukla iktidara gelen Demokrat Parti 27 Mayıs 1960 tarihine kadar idare de kaldı. 

Demokrat Parti döneminde:

• Köy Enstitüleri ve Halkevleri kapatıldı 
• Paralar üzerinde mevcut cumhurbaşkanının resminin basılması uygulaması kaldırıldı 
• Atatürk aleyhine işlenen suçlar hakkında kanun çıkarıldı 
• NATO'ya üye olundu 

Hatırlayalım: Demokrat Parti'ye karşı gelişen muhalefet 27 Mayıs 1960 darbesine ortam hazırlamıştır. Böylece Demokrat Parti dönemi sona ermiştir.

SORU:
I-Menemen Olayı 

II-Atatürk'e suikast girişimi 

III-İslam teali Cemiyeti'nin kurulması 

IV-Anzavur Ayaklanması 

Ulus egemenliğine dayalı rejime karşı bir tepki niteliğinde olan Yukarıdaki gelişmelerden hangileri Cumhuriyetin ilanından sonra gerçekleşmiştir?

A) I ve II    B) I ve IV     C) II ve III      D)  III ve IV     E)  I, II, III

ÇÖZÜM:
Cumhuriyet 29 Ekim 1923 de ilan edildi öncüllerde yer alan gelişmeleri ise oluş sırası şöyledir:

Menemen Olayı 23 Aralık 1930 

Atatürk'e suikast girişimi 15 Haziran 1926 

İslam teali Cemiyeti'nin kurulması 1919 

Anzavur Ayaklanması 1920 

O halde Ulus egemenliğine dayalı rejime karşı bir tepki niteliğinde olan bu gelişmelerden İslam teali Cemiyeti'nin kurulması ve Anzavur ayaklanmalarının çıkması Cumhuriyetin ilanından önce Menemen Olayı ve Atatürk'e suikast girişimleri ise Cumhuriyetin ilanından sonra gerçekleştirmiştir.

Cevap: A

Kpss , Ygs ve Lys'ye hazırlanan takipçilerimizin sayfamız hakkındaki düşüncelerini ve önerilerini yorum kısmında bildirmeleri, sayfanın daha kaliteli ve verimli hale gelmesine zemin hazırlayacaktır.

Takipçilerimize sınavlarda başarılar dileriz.

Cumhuriyet Dönemi İç Politika Gelişmeleri,II.TBMM İlanı,Cumhuriyetin İlanı,Halifeliğin Kaldırılması, Kpss İnkılap Notları

Cumhuriyet Dönemi iç politika gelişmeleri 

II. TBMM'nin açılması 11 Ağustos 1923 

II.TBMM 1 Ekim 1927 ye kadar çalışmış, önemli inkılap hareketlerinin yapılmasına öncülük etmiştir 

• II.TBMM'nin gerçekleştirdiği bazı önemli işler şunlardır 
• Lozan Anlaşmasının onaylanması 23 Ağustos 1923 
• Ankara'nın başkent ilan edilmesi 13 Ekim 1923 
• Cumhuriyet'in ilan edilmesi 29 Ekim 1923 
• Halifeliğin kaldırılması 3 Mart 1924

Ankara'nın başkent ilan edilmesi 13 Ekim 1923 
13 Ekim 1923 te anayasada yapılan ek 1 madde ile Yeni Türk Devleti'nin başkenti Ankara oldu.


Düşünelim: Böylece devlet Merkezi konusundaki tartışmalar sona ermiş Ayrıca milli mücadelenin başında biri ortaya konan Ankara'nın İstanbul'a hakim olması gerektiği şekilde gerçekleşmiştir.

Cumhuriyet'in ilan edilmesi 29 Ekim 1923 
Cumhuriyetin ilan edilmesinin nedenleri şu şekilde sıralanabilir.

• Ulus egemenliği düşüncesinin gerçekleştirmek istenmesi 
• Saltanatın kaldırılmasından sonra ortaya çıkan rejim tartışmalarının ve devlet Başkanlığı sorununun çözümlenmek istenmesi 
• Meclis hükümeti sistemine bağlı olarak 1923 Sonbaharda hükümet bunalımının yaşanması.

Cumhuriyetin ilan edilmesinin sonuçları ise şu şekilde sıralanabilir.

• Devletin yönetim şekli belirlendiği Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık kurumları oluşturuldu 
• Devlet Başkanlığı sorunu çözüme kavuşturuldu
• Hükümet kurma şekli değişti ve kabine sistemine geçildi 
• Ulusal Egemenlik ilkesi resmiyet kazandı.

SORU:
Aşağıda verilmiş olanlardan hangisi Cumhuriyet Dönemi ile ilgili gelişmelerden birisi değildir?
A) Kabotaj Kanunu'nun çıkarılması 
B) Halifeliğin kaldırılması 
C) Çok partili hayata geçiş amacıyla siyasi partilerin kurulması 
D) Sadabat paktının imzalanması 
E) Kanuni Esasi'nin kabul edilmesi.

ÇÖZÜM:
Kanuni Esasi 1876 Anayasası Osmanlı Devleti'nde ikinci Abdülhamid devrinde kabul edilen bir anayasadır Dolayısıyla Kanuni Esasi'nin kabul edilmesi Cumhuriyet Dönemi gelişmeleri arasında olduğunu söylemek imkansızdır.
CEVAP: E

Hatırlayalım: Cumhuriyet'in ilan edilmesi ile rejim sorunu Mustafa Kemal Paşa'nın cumhurbaşkanı seçilmesi ile devlet Başkanlığı sorunu çözümlendi.
Kabine sistemine geçilmesi ile de hükümet bunalımı ortadan kalkmış oldu.

Halifeliğin kaldırılması 3 Mart 1924 

Halifeliğin kaldırılmasının nedenleri 

• Cumhuriyetin ilanı ve devlet başkanının seçilmesi ile Halifeliğin herhangi bir rolünün kalmamış olması.
• Saltanatın kaldırılması ve cumhuriyetin ilanından sonra eski rejim taraftarlarının sığınabilecekleri tek güç olarak Halifeliğin kalmış olması 
• Halife Abdülmecit Efendi'nin devlet başkanı gibi davranmaya devam etmesi 
• Bazı TBMM üyelerinin TBMM halifeliğin halife de Sevemem indir şeklinde propagandalara girişmeleri 
• Laik devlet düzeninin oluşturulmak istenmesi.

Halifeliğin kaldırılmasının sonuçları 

laikliğe geçişin en önemli aşaması gerçekleşmiş olduğu inkılaplar için elverişli bir ortam Hazırlandı Türkiye'de ümmetçilik arayışları sona erdi yönetimde Birlik güçlendi Ulusal Egemenlik anlayışı tekisin dış Siyasette karşılıklı güvenin sağlanmasında önemli bir adım atıldı.

Hatırlayalım: Halifeliğin kaldırıldığı aynı gün dört önemli gelişme daha yaşanmıştır bu gelişmeler şunlardır.

• Şeriye ve Evkaf vekaletinin kaldırılması 
• Erkanı harbiye-i Umumiye vekaletinin kaldırılması 
• Tevhidi Tedrisat Kanunu'nun çıkarılması 
• Son Halife'nin ve Osmanlı hanedanının Türkiye Cumhuriyeti topraklarında oturmalarının yasaklanmasıdır.

Dikkat: Şeriye ve Evkaf vekaletinin yerine Diyanet İşleri Başkanlığı ve Vakıflar Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bunun yorumunu şu şekilde yapabiliriz Şeriye ve Evkaf vekaletinin kaldırılması Türkiye'de yönetim Birliği'nin güçlenmesinde etkili rol oynamıştır.

Hatırlayalım: Erkanı harbiye-i Umumiye vekaletinin kaldırılması Türkiye'de Ordu'nun siyasetten ayrıştırılması amacına yönelik olan bir harekettir.

SORU:

• Halifeliğin kaldırılmasıyla şeriata aykırı olduğu yolunda fetva vermeye kalkışan fetva Makamının ortadan kaldırılması 
• Siyasal amaçla sömürülebilecek olan Terakkiperver Cumhuriyet Partisi'nin kapatılması 

Yukarıdaki gelişmelerin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir?

A) Cumhuriyet'in ilan edilmesi ve cumhurbaşkanının seçilmesi 

B) Anayasadan laikliğe aykırı hükümlerin çıkarılması 

C) Ulus egemenliğine dayalı yeni bir anayasa yapılması 

D) Hıyaneti Vataniye Kanunu'nun çıkarılması 

E) Saltanatın kaldırılması.

ÇÖZÜM:
Gerek Halifeliğin ilgası ve gerekse Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılması laiklik ilkesinin koruma ve Yerleştirme amacına yönelik olan gelişmelerdir o halde bu iki gelişmenin anayasadan laikliğe aykırı hükümlerin çıkarılmasına ortam hazırladığı savunulabilir Ayrıca Bu soruda da kronolojik bilginizi kullandığımızda doğru cevabı çok olarak görebileceğiz.

 doğru cevap b