Akdeniz İklimi ve Özellikleri ,Türkiye'de İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü Coğrafya Kpss Ders Notları

Türkiye'de İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü 

Türkiye'de matematik konumundan dolayı sadece Akdeniz ikliminin görülmesi gerekir.  Fakat yükselti Dağların uzanış doğrultusu ve denize uzaklık gibi nedenlere bağlı olarak farklı iklim tipleri meydana gelmektedir.

1. Akdeniz iklimi:  Akdeniz Ege Güney Marmara kıyıları ile Güneydoğu Anadolu'da Gaziantep çevresinde görülür. Yazlar sıcak ve kurak , kışlar ılık ve yağışlıdır. En fazla yağış kışın, en az yağış ise yaz aylarında alır.

Yağışların büyük bir bölümü cepheseldir.  Ayrıca yer yer orografik yani yamaç yağışları görülür.
Akdeniz ikliminin yıllık yağış ortalaması 600 milimetre ile 1000 milimetre arasındadır.  Yıllık sıcaklık ortalaması ise 18 santigrat derece ile 20 santigrat derecedir.
Yağış ve akarsu rejimi düzensizdir. Güneş enerjisi potansiyeli oldukça fazladır , yağışlar genellikle Yağmur şeklindedir.  Kış sıcaklıklarının en yüksek, Karlı ve donlu gün sayısının en az olduğu bölgeler Akdeniz ve Ege bölgeleridir. Seracılık için en uygun iklimdir.  kimyasal çözülme etkilidir. Deniz Turizm sezonunun en uzun olduğu iklim Akdeniz iklimidir.

Hatırlayalım:  Akdeniz Bölgesi'nde yer alan Antalya ili Adana iline göre daha fazla yağış alır. Bu durumun nedeni ise Antalya'da dağların kıyıya yakın ve yükseltinin daha fazla olmasıdır.

Hatırlayalım:  Akdeniz Bölgesi'nde Dağlar kıyıya paralel olduğu için Akdeniz ikliminin etkisi alanı oldukça dar iken Ege Bölgesi'nde Dağlar kıyıya dik uzandığı için Akdeniz iklimi içerilere doğru daha fazla sokulmaktadır.  Gaziantep ve çevresinde Akdeniz ikliminin görüldüğünü bu alanda yetişen zeytin ve maki kanıtlar.

Akdeniz ikliminde kış sıcaklıklarının yüksek olması zeytin, turunçgil ve Sera tarımının yapılmasını kolaylaştırmış iken, yazları kurak geçmesi pamuk, Susam, yerfıstığı gibi ürünlerin yetişmesinin tarımda sulama ihtiyacına , orman yangınlarının artmasına , Deniz Turizm sezonunun Uzun sürmesine, tarım ürünlerinin erken olgunlaşmasına neden olur.
İklimin doğal bitki; Örtüsü Kızıl çam ormanlarının tahrip edilmesiyle oluşmuş makileridir . Makinelerin de (Defne , Mersin, kekik, lavanta, kocayemiş, zeytin) tahrip edilmesiyle garip (frigana) denilen çalılar oluşur.
Maki yaz kuraklığına rağmen yaprağını dökmez, kuraklığa dayanabilmek için yaprağı kadifemsi tüylü hal alır.

Düşünelim:  Enlem etkisi ile sıcaklık azaldığı için Maki üst sınırı Akdeniz kıyılarında 700 metreye kadar çıkarken Ege'de 400 metreye Marmara'da ise 200 metreye kadar çıkar.

Türkiye'de Yağış Oluşum Şekilleri Nelerdir, Yamaç, Cephesel ve Konveksiyonel Yağışlar. Coğrafya Kpss Hazırlık Ders Notu

Türkiye'de kuraklık Nelere sebep olur

Hidroelektrik üretim ve tarımsal üretim azalır

İçme ve kullanma suyu azalır

Salgın hastalıklar artar

Enerjisi ve su yetersizliği nedeniyle sanayi üretimi azalır

Doğal bitki örtüsü kurur

Ekolojik denge bozulur.

Türkiye'de yağış oluşum şekilleri:

                                                   1. Orografik (yamaç ) yağışları:   

Bir dağ Yamacı boyunca yükselerek soğuyan hava kütlelerinin oluşturduğu yağışlardır.  Daha çok dağların kıyıya paralel olduğu bölgelerde görülür. iç bölgelerde ise engebeli arazide görülen bir yağış türüdür. En çok Karadeniz Bölgesi kıyılarında, Marmara Bölgesi'nde Yıldız dağlarında ,Ege Bölgesi'nde Menteşe dağlarında ve Akdeniz Bölgesi'nde Toroslar'ın denize bakan yamaçlarında ve Nur dağları da görülen bir yağış türüdür. Özel konumla ilgili bir yağış türüdür.

                                                         2.  Cephe ( frontal) yağışlar:   

Farklı sıcaklık ve nem koşullarına sahip hava kütlelerinin karşılaşmasıyla meydana gelen yağış türüdür. Sadece Orta kuşakta görülen bir yağış türü olan cephe yağışları, Türkiye'de de en çok etkili olan yağış türü cephesel yağışlardır.  Sonbahar ve özellikle de kış aylarında görülen yağışlar cephesel yağışlardır.  Matematiksel konumla ilgili bir yazı türüdür ve ülkemizde en fazla Akdeniz bölgesinde görülmektedir.

                                                3. Konveksiyonel  (yükselim) yağışları:   

Atmosferin alt katlarında ısınan hava kütlelerinin hafifleyerek yükselmeye başlamasıyla meydana gelen yağış türüdür. Yükseldikçe soğuyan  hava yağış bırakır. Türkiye'de ise karasal iklimler de sık görülür.  Erzurum-kars bölümünde yaz aylarında diğer İç bölgelerde ise ilkbaharda çok sık görülen bir yağış türüdür . Bu yağış türünün üzerinde özel  konum etkilidir. En çok etkili olduğu yerler İç Anadolu bölgesidir.

Türkiyede Nemlilik ve Yağışlar ,Az yağışlı ve Çok Yağışlı Alanlar , Coğrafya Kpss ve Ygs Hazırlık Notları

                                                    TÜRKİYEDE NEMLİLİK VE YAĞIŞ

Türkiye'de nemlilik ve yağış: Ülkemizde nemlilik ve yağış denize uzaklık (denize uzaklaştıkça azalır). Yer şekillerinin kıyıya uzanış doğrultusu (Akdeniz'de Karadeniz bölgelerinde olduğu gibi Dağlar kıyıya paralel uzanıyorsa yağış fazla Menteşe Yöresi dışında Ege Bölgesi'ndeki gibi Dağlar kıyıya dik uzanıyorsa yağışı azadır.) Yükselti (belli bir metreye kadar yükselti arttıkça yağış artar) , hakim rüzgar yönü , basınç koşulları ve bitki örtüsü etkiler.

Bağıl (nisbi) nem: Mutlak nemin maksimum nemi olan oranıdır yüzde olarak ifade edilir. Sıcaklık arttıkça bağıl nem azalır. Bağıl nem yüzde yüzü aştığı durumlarda yağış başlar. En fazla Karadeniz'de en az ise Güney Doğu ve İç Anadolu bölgelerinde görülür.

Mutlak nem: Havada bulunan nemin gram cinsinden olan değeridir. Buharlaşmayla
Artar ve kıyılarda oldukça fazladır.

Maksimum nem: Havanın belli bir sıcaklıkta taşıyabileceği en fazla nem miktarı olarak tanımlanır. Sıcaklıkla doğru orantılıdır. Yazın Güneydoğu Anadolu'da , kışın Akdeniz'de en fazladır.

Not:Türkiye'de buharlaşma en fazla Güneydoğu Anadolu'da en az ise Karadeniz Bölgesi'nde görülür.

Türkiye'de Yıllık Güneşlenme ve Bulutluluk

 

Güneşlenme süresi enlem etkisi ile güneyden kuzeye doğru azalır.

Güneşlenme süresi en fazla Güneydoğu Anadolu'da en az ise Karadeniz bölgesindedir. Bulutlu gün sayısı ise en fazla Karadeniz en az ise Güneydoğu Anadolu'dadır.

Türkiye'de fazla yağış alan yerler:

Doğu ve batı Karadeniz kıyıları

Batı ve orta Toroslar Amanos (Nur) dağları

Menteşe Yöresi

Yıldız Dağları

Hakkari yöresi

Türkiye'de az yağış alan yerler:

Tuz Gölü çevresi

Iğdır Ovası

Ergene Havzası

Çoruh - Kelkit oluğu

Elazığ Malatya ovaları

Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nin Güney kesimleri.

Hatırlayalım: Türkiye'de en az yağış alan bölge İç Anadolu'dur ancak şiddetli buharlaşma etkisiyle en kurak bölge Güneydoğu Anadolu bölgesidir.

Türkiyede Rüzgarlar, Sıcak Yerel Rüzgarlar ve Soğuk Yerel Rüzgarlar Nelerdir , Kpss Hazırlık Notları

                                                         TÜRKİYEDE RÜZGARLAR

Türkiye'nin matematik konumu nedeniyle, Kuzey sektörlü rüzgarlar sıcaklığı düşürürken, güney yönlü rüzgarlar ise sıcaklığı yükseltmektedir. Türkiye Batı Rüzgarları kuşağında olmasına rağmen Karadeniz Dağları ve yer şekilleri sebebiyle daha çok yerel rüzgarların etkisi altındadır.

1. Sıcak Yerel Rüzgarlar

a. Lodos: Akdeniz Ege ve Marmara kıyılarında etkilidir Akdeniz'den geldiği için nemli ve sıcaktır İç kesimlere sokulurken yükseltinin etkisiyle soğuyarak yağışa neden olan bir rüzgardır Kışın kar erimelerine neden olmaktadır özellikle Marmara'da tersten soba zehirlenmelerine yol açar.

b. Kıble: Güney'den Eser Akdeniz Bölgesi'nde sıcak ve nemli iç kesimlerde ise nemini Akdeniz'e bıraktığı için sıcak ve kurudur iç kesimlerde fön karakterini kazanır.

c. Keşişleme: Suriye çölünden Güneydoğu Anadolu'ya Esen Sıcak ve kuru rüzgarlar Türkiye'de ismi ise Samyeli dir ürünlerin erken olgunlaşmasına neden olur.
 

d. Fhön: 

Dağdan alçalan kuru hava sürtünerek sıcaklığı arttırır ve Fön karakteri kazanır. Etkili olduğu yerlerde erken kar erimelerine, Çığa, sel ve ürünlerin erken olgunlaşıp zarar görmesine neden olan bir rüzgar türüdür. Rize'de ve batı Toroslar da sık sık görülmektedir.

2. Soğuk Yerel Rüzgarlar

a. Karayel:  Kuzeybatıdan Soğuk ve kuru olarak Eser kışın Marmara Bölgesi ile Batı Karadeniz'de sıcaklıkları düşürerek kar yağışlarına neden olur.

b. Yıldız: Kuzeyden soğuk ve nemli olarak ve sen bir rüzgardır Kuzey Anadolu dağlarının Kuzey yamaçlarına yağış bırakmaktadır.

c. Poyraz: Marmara Karadeniz ve İç bölgelere kuzeydoğudan Esen Soğuk ve kuru rüzgardır kışın sıcaklıkları azaltarak kar yağışına neden olur yaz Poyraz'ı ise Kuru ve serin Esen bir rüzgardır.