Osmanlı İmparatorluğu Dağılma Dönemi Olay , Gelişme ve Antlaşmalar

 DAĞILMA DÖNEMİ 1792 - 1922

Genel politika:

İç siyaset: Birçok alanda devlet dağılmaktan Kurtarmak amacıyla batılı ıslahatlara devam edildi.

Dış siyaset: Mevcut toprakların korunması amacıyla denge siyaseti izlendi.

Bilgilendirme: xıx. yüzyılda Osmanlı Devleti'nin ülkeler arası rekabet den yararlanarak toprak bütünlüğünü sürdürme temelinde yürüttüğü siyaseti denge siyaseti denir.

Dağılma döneminde Osmanlı Devleti'nin kaybettiği topraklar:

1829 Edirne Antlaşması - Yunanistan

1830 Fransız işgali - Cezayir

1878 Berlin Anlaşması – Sırbistan, Karadağ ,Romanya

1878 İngiliz ilhakı – Kıbrıs( İngiltere üst olarak verildi)

1881 Fransız işgali - Tunus

1882 İngiliz işgali - Mısır

1908 İkinci Meşrutiyet kargaşası - Bulgaristan

1908 Avusturya ilhakı - Bosna Hersek

1911 Uşi Anlaşması  - Trablusgarp

1912 - 1913 Balkan savaşları - Batı Trakya ,Makedonya , Ege Adaları

 Girit , Arnavutluk

1918 I. Dünya Savaşı - Arap Yarımadası, Suriye ,Filistin ,Irak

DİKKAT:  Osmanlı devletinin dağılma döneminde hızla toprak kaybetmesinde Fransız İhtilali'nin ve sanayi inkılabının sonuçları etkili olmuştur.
Fransız İhtilali ile yaygınlaşan milliyetçilik fikri Osmanlı Devleti'nin Balkanlarda Toprak kaybetmesine neden olurken devletlerarası Sömürgecilik yarışından neden olan Sanayi İnkılabı imparatorluğun Kuzey Afrika ile olan irtibatını sona ermesinde etkili olmuştur.

Osmanlı Devleti'nde milliyetçilik hareketleri ve azınlık isyanları:

1812 Bükreş Antlaşması: Sırbistan'ın ayrıcalık kazanması

1829 Edirne Anlaşması: Sırbistan'ın özerklik kazanması ,Yunanistan'ın bağımsızlık kazanması

1878 Berlin Anlaşması: Sırbistan, Karadağ ve Romanya'nın bağımsızlık kazanması

II. Meşrutiyet ve 31 Mart Olayı Bulgaristan'ın bağımsızlığını kazanması

I. Balkan Savaşı Arnavutluk'un bağımsızlığını kazanması

DİKKAT: Osmanlı Devleti'nde ulusçuluk fikrinin etkisiyle ilk ayaklanan topluluk şartlardır. İlk ayrıcalık kazanan topluluk Sırplardır.

İlk bağımsızlık kazanan topluluk yunanlılardır.    Kpss Hazırlık Ders Notları

Balkanlar'ın kayıp edilme kronolojisi:

 829 Edirne anlaşması -Yunanlılar

1878 Berlin Anlaşması - Sırplar

1878 Berlin Anlaşması - Karadağlılar

1878 Berlin Anlaşması - Romenler

1908 II.Meşrutiyet kargaşası - Bulgarlar

1913 Balkan Savaşları - Arnavutlar

Mısır sorunu Kavalalı Mehmet Ali Paşa isyanı

Nedenleri:

1.Yunan isyanının bastırılması karşılığında Kavalalı ya söz verilen yerlerin Mora ve girip valiliklerinin verilmemesi.

2.Yunan İsyanı'nın bastırılmasında II. Murat'a yardım eden Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa'nın mora'nın elden çıkması üzerine II. Murat'tan Suriye valiliğin istemesi, ancak buranın kendisini verilmemesi.

 3. Mehmet Ali Paşa'nın Navarin olayından sonra padişahtan izin almadan donanmasının geri çekmesi.

4. 1828 - 1829 Osmanlı Rus Savaşı sırasında yardım istenildiği halde Mehmet Ali Paşa'nın
yardım göndermemesi.

İsyanın gelişimi:

1. Mehmet Ali paşa kendisine verilmeyen Suriye'ye oğlu İbrahim Paşa komutasındaki Mısır ordusuyla zorla aldı.  

2. İbrahim Paşa üzerine gönderilen Osmanlı birliklerinin yenerek Konya'ya kadar ilerledi.

3. İbrahim Paşa'nın Konya'dan sonra Adana Urfa ve Maraş taraflarını daralması ve Öncü kuvvetlerin Bursa'ya kadar ilerlemesi karşısında padişah yabancı devletlerden yardım istedi.

4. İngiltere ve Fransa bu işte kayıtsız kaldı.

5. II.Mahmut son çare olarak Rusya'dan yardım istedi.

6. I. Rus donanması İstanbul boğazını geçerek Büyük dere önlerinin demir attı.

7. Osmanlı Rus yakınlaşması İngiltere ile Fransa'yı telaşlandırdı.

8. İngiltere ve Fransa arasında Kütahya Anlaşması imzalandı.

Bilgilendirme: Mısır sorununa Rusya İngiltere ve Fransa'nın karışması Osmanlı'ya ait bir iç sorunun Avrupa sorunu haline geldiğinin göstergesidir.

Kütahya Anlaşması 1833

Bu anlaşma ile Mısır ve Girit valiliklerine ek olarak Suriye Valiliği de Mehmet Ali Paşa yer verildi.

Cidde Valiliğine ek olarak Adana Valiliği de Kavala'nın  oğlu İbrahim Paşaya verildi.

DİKKAT: Kütahya Anlaşması ile Mısır sorunu bir Avrupa sorunu haline gelmeye başlamıştır.

Hünkar İskelesi Antlaşması 1833

II.Mahmut İngiltere ve Fransa'ya güvenmediğinden Mehmet Ali Paşa'nın yeni bir saldırı olasılığına karşı Rusya ile bir ittifak Anlaşması imzaladı.

Bu anlaşma ile Rusya Boğazlar Üzerinde büyük avantaj sağladı.

Rusya Karadeniz'deki güvenliğini arttırdı.

Boğazlar sorunu ortaya çıktı.                                       Kpss Hazırlık

DİKKAT: Hünkar İskelesi Antlaşması Osmanlı Devleti'nin boğazlar üzerindeki egemenlik haklarının tek başına kullandığı son anlaşmadır.

DİKKAT: Boğazlar sorunu süreci:

Başlangıcı 1833 Hünkar İskelesi Antlaşması.

Uluslararası bir statü kazanması 1841 Londra Boğazlar Sözleşmesi

Kesin çözümü 1836 Montrö Boğazlar Sözleşmesi

 Kpss Hazırlık