İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet Kpss Ders Notları Ayrıntılı

İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinde Kültür ve Medeniyet 

DEVLET YÖNETİMİ

Türklerin tarihteki en büyük özelliklerin biri de teşkilatçı bir millet olmalarıdır.

 Bu özellik Türklerin yıkılan devletlerin yerine hemen yenisini kurmalarında kolaylık sağlamıştır.

İlk Türk devletlerinde bulunan siyasi teşkilatlanma senin en üst basamağında İl (devlet ) oluşturuldu.

Devletin başında bir Hakan bulunurdu.

Hükümdar

Türk devletlerinde egemenliğin ve siyasi iktidarın en başta gelen unsuru hükümdar idi.

Hükümdarın kullandığı unvanlar:

Kağan

Hakan

Han

Şenyü

Yabgu

Tan-hu
İlteber

İdikut

İlteriş

Hükümdarlık sembolleri :

Otağ ( Hakan çadırı)

Örgin (taht)

Tuğ (sancak)

Kös (davul)

Yay

Hükümdarın özellikleri:

Cesur ve kahraman olmak ( Alp)

Bilge olmak

Adil olmak

Erdemli olmak

Hükümdarın görevleri:

Orduya komuta etmek

Yöreyi uygulamak

Birlik ve adaleti sağlamak

Açları doyurmak

Çıplakları giydirmek

Devleti yönetme yetkisinin Tanrı tarafından verildiğine inanılırdı.
Bu yetkiye kut denirdi. Kut'un kan yoluyla hükümdarın tüm erkek çocuklarına geçtiğine inanılırdı. Karnında kut taşıyan kişiler ülke topraklarında eşit haklara sahipti.

Bu durum da ilk Türk devletlerinde taht kavgalarına neden olmuştur.

Hükümdar eşlerine katun (hatun) denirdi.
Hatun gerektiğinde vekil olarak devlet Başkanlığı yapar elçileri kabul eder ve devlet Meclisine katılabilirdi.
Bu durum ilk Türk devletlerinde kadının devlet yönetiminde söz sahibi olduğunu gösterir bir durumdur.

Veraset Sistemi

 Türk devletlerinin en zayıf yönü veraset yani tahta geçme konusunun belli bir kurala bağlanmamış olmasıydı.
Türk töresine göre ülke hanedan ailesinin ortak malı sayılıyordu.

Bu anlayış Türk Devletlerinde sık sık taht kavgalarının yaşanmasına ve dolayısıyla kurulan devletlerin kısa sürede yıkılmasına neden olmuştur.

Kurultay ve hükümet

ilk Türk devletlerinde devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclis i Kurultay (toy ya da kengeş) denirdi.

Uyarı: Özellikle Hunlar ve Göktürkler zamanında Bahar mevsiminin başlangıcında düzenlenen şölenleri de toy adı verilmiştir.

Mecliste asker ve sivil tüm yöneticilerle boy beyleri ve tabi kavimlerin yöneticileri katılırdı.
Hakan meclisin doğal başkanıydı.
Siyasi örgütlenmenin en önemli kurumlarından biri de ayukı ( hükümet) idi.
Hükümetin başında aygucu (bugünkü başbakan yardımcısı) bulunuyordu.

İkili teşkilat

İlk Türk devletlerinde ülke sağ sol , doğu batı şeklinde ikiye ayrılarak yönetilmiştir.

Bu durum İlk Türk devletlerinin federal yönetim anlayışına sahip olduğunu gösterir.

Kağan doğuda oturur batıda ise Hanedan üyelerinden yabgular bulunur ve Doğu adına ülkenin Batı topraklarını yönetmekle görevlendirilirdi.

NOT: İlk Türk devletlerinde hükümdar çocukları olan Tiginler devlet yönetimi konusunda deneyim kazanmaları için ülkenin çeşitli yerlerinde şat ünvanıyla yönetici olarak gönderilirdi.
Bu uygulama daha sonra kurulan Türk devletlerinin de etkilemiştir Örneğin Selçuklularda görülen Atabeylik uygulaması Osmanlılarda görülen lalalık uygulaması buna benzer uygulamalardır.

İslamiyetten Önce Türklerde Kültür ve Uygarlık 2